تبیین جایگاه حق اخلاقی در تحقق حقوق قانونی شهروندان

تبیین جایگاه حق اخلاقی در تحقق حقوق قانونی شهروندان نام مقاله ای از آیدا حیدری و محمد امامی و هادی صادقی اول بوده که در شماره اول دوره پانزدهم (بهار 1402) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.

چکیده

موضوع اصلی پژوهش حاضر تبیین مفهوم حق اخلاقی و بررسی نسبت میان حق قانونی و اخلاقی با تاکید بر منظومه حقوق شهروندی است. ضمن بررسی مبانی حق اخلاقی از منظر دو ایده اخلاق کانتی و حقوق طبیعی به این پرسش خواهیم پرداخت که چگونه می‌توان بر مبنای تبیین فلسفه حق به سمت تحقق نوعی اخلاق‌گرایی در حوزه امورات شهروندی حرکت نمود تا از دل تحقق همین منظومه اخلاق‌گرایی، امکان اجرای بهینه و موثر رویکردهای قانونی و حقوقی بیشتر فراهم گردد و شهروندان به جای احساس اجبار در اطاعت از قانون، اخلاقاً خود را مکلف به تبعیت از قانون بپندارند؟ یافته‌های این پژوهش که به شیوه توصیفی و تحلیلی جمع‌آوری شده است، قائل به وجود حق اخلاقی و بر این باور است که اشخاص زمانی رفتار خویش را با قاعده هم‌سو می‌کنند که الگوی اخلاقی را به مثابه یک استاندارد رفتاری ببیند، بنابراین فرضیه نوشتار حاضر آن است که با تلقی حقوق شهروندی به مثابه حقوقی اخلاقی و با توجه به ارزش‌های درونی شکل گرفته و تایید شده‌ در قالب حقوق شهروندی، می‌توان مشروعیت هنجارهای قانونی را به دلیل برخورداری از این خصیصه یعنی همسو بودن با اخلاق پذیرفت و در اطاعت و وفاداری به قانون عنصر تکلیف را با اجبار و کاربست ضمانت‌اجراهای خرد و کلان جایگزین کرد که در عمل به ارتباطی دوسویه میان دولت و شهروند می انجامد.

کلید واژه ها

• حق
• حق اخلاقی
• حق قانونی
• حقوق شهروندی