تحلیلی از ارث زن و مرد در قرآن

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
ارجنامه دکتر حسین مهرپور
عنوانتحلیلی از ارث زن و مرد در قرآن
نویسندهسید محمد علی ایازی
محور موضوعیحقوق خصوصی
سال نشر۱۴۰۲
منتشر شده درجلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور
ناشرانخانه اندیشمندان علوم انسانی
انتشارات داد و دانش


تحلیلی از ارث زن و مرد در قرآن عنوان مقاله ای از سید محمد علی ایازی است که در جلد دوم ارجنامه دکتر حسین مهرپور (در میانه حقوق بشر، حقوق اساسی و روزآمدی فقه و قانون) منتشر گردیده‌است.

چکیده

قرآن در مسائل ارث و خصوصیات آن بیش از هر حکم تشریعی حتی عبادات و احکام نماز تفصیل داده است و تنها آیه¬ای که صراحت بر تفاوت ارث زن با مرد دارد، تفاوت ارث زن با مرد در بستگان نسبی و سببی است. این مسئله باعث شده که گفته شود این قانون در حق نیمی از انسان¬ها ایجاد محرومیت نموده و عدالت تشریعی و کرامت آنان را خدشه¬دار کرده است. این در حالی است که برای بسیاری از تفاوت¬هایی که در فقه آمده، قرآن سخنی ذکر نکرده، چه مانند مجازات مرتد و یا کیفر زنای محصنه و چه در اختلاف در دیه و قصاص زن و مرد یا امکان مدیریت و قضاوت زن. در این مسئله هم قرآن با ادبیات متفاوتی پایه ارث را حق زن گرفته و برای مرد دو برابر آن قرار داده است. در این مقاله که با محوریت قرآن از این حکم دفاع می-کند، سعی شده بیان شود که این تفاوت الزاماً به معنای تبعیض و برخلاف عدالت نیست. وانگهی این تفاوت در همه موارد ارث نیست و تنها در برخی موارد است و دلیل این اختلاف و تفاوت در منظومه نظام حقوقی و میراثی قرآن براساس تحلیلی است. قانون ارث در راستای دیگر تأسیسات شریعت اسلامی و در منظومه¬ای از حقوق و مناسبات اجتماعی و واقعیات فرهنگی حیات جامعه و کیان خانواده وضع شده و به همین دلیل قابل دفاع است. گویی مسئله، صیانت از خانواده و ضمانت عملی برای دوام مسئولیت مرد بوده و در آن مسئولیت¬های اجتماعی و خانوادگی هر یک از زن و مرد رعایت گردیده و اگر از درون نظام حقوقی اسلام به ارث نگاه شود، سهم زنان که هیچ مسئو لیت مالی بر دوش ندارند، کاملاً منصفانه و ضامن کرامت و عزت زن مسلمان و با تحلیلی همه جانبه غیرتبعیضانه است.

کلیدواژه ها

ارث زن، عدالت اجتماعی، کرامت انسان، حقوق زن، تحولات اجتماعی