رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بار اثبات دعوا در ترک انفاق

شماره دادنامه	۹۲۰۹۹۷۰۹۰۶۱۰۰۸۶۹
تاریخ دادنامه	۱۳۹۲/۱۰/۲۸
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	بار اثبات دعوا در ترک انفاق
قاضی	حیدری قاسمی سیروس کیقبادی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بار اثبات دعوا در ترک انفاق: چون ترک انفاق امر عدمی است و امر عدمی نیاز به اثبات ندارد یا قابل اثبات نیست دلیل و مدرک پرداخت نفقه از زوج مطالبه می شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

یکم - برابر مندرجات پرونده بدوی به کلاسه ۹۰۱۲۸۴ یا ۱۲۷۹ /۹۰ شعبه ۲۷۳ دادگاه عمومی خانواده ۲ ونک تهران ۱- در تاریخ ۱۳/۱۰/۱۳۹۰آقای م.خ. و خانم و.ع. وکلای پایه یکم دادگستری متفقا به وکالت از خانم م.م. طی دادخواستی به طرفیت آقای م.ن. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش به علت عسروحرج موکله شان به ضمیمه وکالت نامه شان و تصاویر مصدق از سند ازدواج طرفین به شماره ترتیب ۳۰۱۶ تاریخ وقوع و ثبت عقد ۹/۱۱/۱۳۸۱ تنظیمی در دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره ... حوزه ثبت تهران و از شناسنامه موکله شان و از رأی غیابی از دادگاه مذکور (مبنی بر: واگذاری حضانت طفل دختر مشترک ۴ ماهه به مادر طفل به خواسته مشارالیها) و از استشهادیه هایی که توسط ۴ نفر گواهی و تسجیل شد ((مبنی بر: ترک زندگی مشترک به مدت ۶ ماه توسط زوج (خوانده) و عدم پرداخت نفقه) ) با اعلام اینکه: زوجین از بدو زندگی در شهر دبی کشور امارات مقیم شدند و مدتی پس از ازدواج زوجه متوجه اعتیاد زوج به هروئین شد و سه سال قبل زوج را در کلینیک ترک اعتیاد ... و کمپ ترک اعتیاد ... بستری نمود تقاضای استعلام از مراکز درمانی مذکور دارند و با وجود تلاش های زوجه نه تنها زوج اقدامی جهت ترک اعتیاد نکرد بلکه اعتیادش را به کراک افزایش داد و با وجود باردار بودن زوجه در بهمن ماه ۱۳۸۹ بهانه مسافرت به ایران زندگی مشترک را ترک کرد و از پاسخگویی به زوجه امتناع کرد وز وجه ناگزیر به مراجعت به ایران شد و پس از وضع حمل فرزند دختر و عدم توجه زوج یا پدر طفل به این موضوع و عدم ملاقات طفل نوزاد توسط پدر و به علت عدم دسترسی به زوج ناگزیر موکله شان اقدام به مطالبه قانونی م.ه . خود نمود و حتی برابر رأی استنادی حضانت طفل را بر عهده گرفت زوج قریب یک سال به عیال و فرزند مشترک نفقه ای نپرداخته است و برای اخذ شناسنامه نوزاد نیز اقدام نکرد به لحاظ یک سال مفارقت جسمانی و ترک انفاق به جهت اعتیاد زوج و عسروحرج زوجه به استناد مقررات قانونی مقید درخواست رسیدگی و صدور حکم گواهی عدم امکان سازش به منظور طلاق دارند.

۲- به علت عدم شناسایی نشانی خوانده و عدم ابلاغ اخطاریه وقت مقرر رسیدگی و... موجبات رسیدگی در ۱۷/۱۱/۱۳۹۱ فراهم نشد با اعلام نشانی جدید از خوانده و ابلاغ اخطاریه وقت مقرر رسیدگی جدید ۱۷/۱۲/۱۳۹۱ و... به خوانده ، خانم م.ح. وکیل پایه یکم دادگستری به وکالت از خوانده وکالت نامه ارائه کرد لایحه دفاعیه مشارالیه ا نیز به ضمیمه تصاویر مستندات ثبت و پیوست شد. مشارالیها با کافی ندانستن دلایل اعتیاد موکل خویش و اعلام آمادگی موکل اش جهت معرفی به پزشکی قانونی و... و با ذکر دعاوی و پرونده های مطروحه ازجمله اعلام شکایت زوجه به طرفیت زوج به جرم اعتیاد که منتهی به صدور قرار منع پیگرد در شعبه ۹ بازپرسی و در دادسرای الهیه شد و با رد اعتراض شاکیه در دادگاه انقلاب تأیید گردید مدعی عدم تمکین زوجه شد و با ذکر دیگر دعاوی مطروحه و اعلام اینکه زوجه با وجود اطلاع از نشانی یا محل سکونت زوج اقدام به اعلام نشانی غیر صحیح نمود و هزینه های زندگی مشترک و... در زمان اقامت در دبی توسط زوج پرداخت می شده است و زوجه پس از ممنوع الخروج کردن زوج به دبی بازگشت و به اتفاق فرزند ۲۶ساله خود که از همسر اول خویش دارد در منزلی که موکل او فراهم کرده بود زندگی می کرده است و با پرداخت اجاره بهای منزل مزبور از حساب زوج موکل او دچار مشکلات مالی شد و با اعلام علاقه مندی زوج به زوجه مخالفت وی را با طلاق بیان نمود با ارائه لایحه دیگری ضمن پیوست کردن تصاویر آراء بدوی و تجدیدنظری مبنی بر: برائت موکل اش از اتهام سرقت موضوع شکایت زوجه با ذکر دعاوی متعدد مطروحه زوجه علیه زوج با نشانی متعدد مدعی شد که زوجه اقدام به بیرون کردن موکل او از منزل اوین... کرده است خانم وکیل زوجه نیز تقاضای معرفی زوج به پزشکی قانونی و... را طی لایحه ابرازی نمود زوجه نیز با ارائه لایحه ای تقاضای استعلام از مرکز ترک اعتیاد یادشده را نمود در وقت مقرر رسیدگی بدون حضور زوجین پس از تکرار دعوی و خواسته توسط خانم وکیل زوجه ( خواهان) در پاسخ خانم وکیل زوج (خوانده) مدافعات خویش را به شرح لوایح تقدیمی تکرار کرد (صفحات ۱ لغایت ۶۲)

۳- علاوه بر قرار ارجاع امر به داوری جهت اصلاح ذات البین پس از اعلام کلاسه پرونده های مورد استناد خانم وکیل خواهان ، پرونده کلاسه ۹۰۱۱۴۱ ترک انفاق از شعبه ۱۰۵۲ جزائی مطالبه شد.

-۴ با معرفی داور توسط زوج، خانم وکیل زوجه ( خواهان) اعلام کرد: موکله اش مقیم خارج از کشور است امکان معرفی داور ندارد. با پرداخت هزینه داوری از دادگاه تقاضا کرد برای موکله اش داور انتخاب شود.داور منتخب برای زوجه در نظریه خویش اعلام کرد: زوجه یک سکه از صداق را در قبال طلاق بذل می کند مابقی ونیز نفقه را مطالبه می کند... داور زوج قادر به ایجاد سازش بین آنان نشد پیشنهاد کرد اگر زوجین چند جلسه با یکدیگر روبرو شوند به تفاهم اخلاقی می رسند...

۵- خانم وکیل زوج تصویری از دادنامه قابل تجدیدنظرخواهی صادره از شعبه ۱۰۵۲ عمومی جزایی تهران مبنی بر: محکومیت غیرقطعی زوج به پرداخت جزای نقدی بدل از حبس به مبلغ مقید به جرم ترک انفاق را به ضمیمه لایحه ای ارائه کرد که پیوست پرونده شد (صفحات ۶۳ لغایت ۸۴) پرونده کیفری مذکور که مطالبه شده بود واصل شد و با تهیه خلاصه گزارش ، از اوراقی از آن پرونده تصویر تهیه و ضمیمه پرونده شد پرونده استنادی اعاده گردید (صفحات ۸۵ لغایت ۹۰ و ۹۲)

۶- خانم وکیل زوج بار دیگر با اعلام صدور قرار منع پیگرد زوج در پرونده اتهامی اعتیاد به مواد مخدر به کلاسه ۸۹۱۲۳۴ شعبه نهم بازپرسی الهیه و اعلام آمادگی موکل خویش جهت معرفی به پزشکی قانونی تقاضای مطالبه و ملاحظه پرونده مذکور و چند پرونده دیگر در مورد اختلافات طرفین را کرد (صفحه ۹۱)

۷- تصویری از دادنامه تجدیدنظری (مبنی بر: موجه تشخیص دادن اعتراض خانم وکیل زوج به طرفیت زوجه به رد دعوی الزام زوجه به تمکین و صدور حکم به الزام زوجه به تمکین صادره از شعبه دوم دادگاه تجدید استان تهران) به ضمیمه لایحه ابرازی خانم وکیل زوج پیوست پرونده گردید (صفحات ۹۹ و ۱۰۰)

۸- در وقت مقرر رسیدگی ۱۷/۴/۱۳۹۱ خانم وکیل زوجه در حضور موکله اش با تکرار دعوی و خواسته افزود: موکله اش یک سکه از مهریه اش را در قبال طلاق بذل می کند نسبت به دیگر حقوق خویش پرونده مستقل تشکیل داده و حضانت فرزند مشترک با مشارالیها است. خانم وکیل خوانده گفت: مدافعاتش به شرح لوایح تقدیمی است. زوجه جهت تست بارداری معرفی شد پاسخ آزمایشگاه پیوست پرونده حاکی از عدم بارداری زوجه در تاریخ معاینه می باشد (صفحات ۱۰۱ و ۱۰۴)

خانم وکیل زوجه با ارائه لایحه ای با پیوست کردن تصاویر مورد استنادش اعلام کرد: زوج در دبی به جرم صدور چک بی محل تحت تعقیب قرار دارد. (صفحات ۱۰۳ مکرر و ۱۰۴ مکرر و ۱۰۵)

با اعلام ختم رسیدگی به موجب دادنامه شماره ۱۰۲۶ /۹۱ ۱۰/۷/۱۳۹۱ با شرح دعوی و خواسته و جریان رسیدگی و درج خلاصه اظهارات وکلای طرفین با این استدلال که دلیلی بر پرداخت نفقه از ناحیه زوج و خانم وکیل او ارائه نگردید و به لحاظ مفارقت جسمانی طرفین از بهمن ۱۳۸۹ و عدم دفاع مؤثر در قبال دعوی مطروحه و به نظر رسیدن در عسروحرج قرار گرفتن زوجه به استناد مقررات قانونی مقید با صدور گواهی عدم امکان سازش به زوجه اجازه داده شد پس از قطعیت رأی صادره با مراجعه به یکی از دفاتر طلاق با بذل یک سکه از صداق و قبول بذل... نسبت به ثبت طلاق بائن نوبت اول اقدام کند حضانت طفل مشترک با مادر طفل و پرداخت نفقه او با پدر طفل است و شرایط صحت اجرای صیغه طلاق بر عهده مجری طلاق محول و زوجه ادعای مالی دیگری در این پرونده ندارد رأی صادره حضوری و ظرف مهلت قانونی قابل اعتراض در آن دادگاه (درصورتی که باید قابل تجدیدنظرخواهی اعلام می شد عضو ممیز کیقبادی) و سپس قابل فرجام خواهی اعلام گردید (صفحات ۱۰۲ لغایت ۱۰۹)

دوم- پس از تجدیدنظرخواهی خانم م.م. به وکالت از آقای م.ن. و ارائه لایحه دفاعیه وکلای موصوف زوجه تجدیدنظر خوانده و ارجاع پرونده به شعبه ۲۴ دادگاه تجدیدنظر استان تهران و ثبت به کلاسه ۹۱۱۴۹۳ برابر دادنامه شماره ۱۵۷۱ /۹۱ ۲۷/۸/۱۳۹۱ با ذکر تجدیدنظرخواهی به عمل آمده و با این استدلال که ادعای اعتیاد زوج به مواد مخدر و ترک زندگی و عدم پرداخت نفقه فاقد دلیل موجه و اثباتی است و با توجه به اینکه زوج از کشور امارات ترک اقامت نمود زوجه پس از درخواست زوج بلافاصله مکلف به مراجعت به ایران و زندگی با شوهر خود در ایران بوده است و به علت ممنوع الخروج شدن زوج توسط زوجه علی رغم اقدام زوج برای مراجعه به امارات اقدام زوجه عملا موجب منع زوج از مراجعه به کشور امارات شد و زوجه برابر رأی قطعی صادره از شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر استان تهران محکوم به تمکین از زوج شده است لیکن به تکلیف قانونی خود عمل نکرد و به نشوز خویش ادامه داد و... با موجه تشخیص دادن اعتراض و به استناد مقررات قانونی مقید با نقض دادنامه معترض عنه حکم به رد دعوی خواهان طلاق صادر و ظرف مهلت قانونی قابل فرجام خواهی اعلام گردید (صفحات ۱۱۳ لغایت ۱۲۹ پرونده بدوی و ۱ لغایت ۴ پرونده تجدیدنظری)

سوم- پس از ابلاغ رأی تجدیدنظری مذکور به شرح ظهر صفحه ۵ تجدیدنظری در تاریخ ۹/۹/۱۳۹۱ به وکلای موصوف زوجه تجدیدنظر خوانده و ثبت فرجام خواهی شان در تاریخ ۲۸/۹/۱۳۹۰ وصول لایحه دفاعیه خانم م.ح. به وکالت از زوج فرجام خوانده پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به کلاسه بالا ثبت و به شعبه اول دیوان عالی کشور ارجاع گردید لایحه ابرازی زوجه فرجام خواه به پیوست مستنداتش به دفتر شعبه پیوست پرونده شده است هنگام شور توسط اعضای هیأت نیز پرونده فرجامی قرائت می گردد.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش: آقای سیروس کیقبادی عضو ممیز و اوراق پرونده در مورد فرجام خواهی مزبور مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با التفات به جمیع اوراق پرونده و گزارش عضو ممیز در مورد دعوی خانم م.م. به طرفیت آقای م.ن. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش به شرح دادخواست تقدیمی و... که برابر دادنامه بدوی مارالذکر گواهی عدم امکان سازش با شرایط مندرج صادر ولی برابر دادنامه فرجام خواسته نقض و مردود اعلام شد نظر به اینکه:۱= علی رغم ادعای اعتیاد زوج به مواد مخدر می بایست اقدام به معرفی زوج به پزشکی قانونی جهت تست اعتیاد می گردید لیکن اقدامی از این حیث نشده است. ۲= باوجود ادعای ترک انفاق زوجه و فرزند مشترک و محکومیت زوج به کیفر مقرر به جرم ترک انفاق ادعای مذکور در دادگاه تجدیدنظر فاقد دلیل و مدرک تشخیص داده شد اما نظر به اینکه: الف = پرونده موردنظر مطالبه و ملاحظه شد از اوراقی از آن پرونده در مرجع بدوی تصویر تهیه و ضمیمه است چون امر عدمی نیاز به اثبات ندارد یا قابل اثبات نیست دلیل و مدرک پرداخت نفقه زوجه یا حداقل نفقه طفل مشترک از زوج مطالبه نشد و قبل از اثبات نشوز زوجه تا تاریخ اثبات نشوز ، نفقه زوجه در ایامی که زوجه مقیم ایران بود بر عهده زوج بوده است. ب= پس از صدور حکم قطعی بر محکومیت زوجه به تمکین تحقیق و بررسی نشده است آیا اجراییه صادرشده است یا خیر ؟ و در صورت صدور اجراییه آیا زوجه از تمکین امتناع نموده یا خیر ؟ بنا به مراتب به لحاظ نقص تحقیقات و رسیدگی با موجه تشخیص دادن فرجام خواهی به عمل آمده به استناد مقررات بندهای ۲و۳و۵ ماده ۳۷۱ و بند الف ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی با نقض دادنامه فرجام خواسته پرونده امر جهت رفع نواقص مذکور و رسیدگی مجدد به همان دادگاه محترم صادرکننده رأی منقوض ارجاع می گردد.

مستشاران شعبه ۱ دیوان عالی کشور

حیدری قاسمی کیقبادی