رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره قرینه های اثبات کننده عسروحرج زوجه

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره قرینه های اثبات کننده عسروحرج زوجه: در دعوای طلاق مبتنی بر عسر وحرج مطروحه، میزان مهریه بذل شده و تعدد سنوات اختلاف و مفارقت جسمانی از امارات مثبت عسر وحرج و زمینه ساز صدور حکم طلاق زوجه محسوب می شود.

شماره دادنامه	۹۲۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۲۸۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۲/۰۷/۳۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۶ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	قرینه های اثبات کننده عسروحرج زوجه
قاضی	انصاری افشاری

رأی خلاصه جریان پرونده

پیرو گزارش مشروح قبلی این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) اجمالا این که خواهان زوجه خانم ف.م. فرزند م.، خانه دار، با وکالت آقای الف.س. طی دادخواست تقدیمی به ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی مشهد، پیوست رونوشت مصدق سند ازدواج و مدارک دیگر به طرفیت خوانده، شوهرش آقای م.ف. فرزند ح.، محل اقامت زوجین مشهد تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش (طلاق) و حکم به پرداخت خسارات وارده نموده و نوشته اینجانب همسر شرعی و قانونی دایمی خوانده محترم می باشم که طبق سند ازدواج در تاریخ ۹/۱/۸۸ به عقد ازدواج دایمی خوانده درآمده ام، حال با عنایت به تحقق بند ۱ از شروط ضمن عقد نکاح و محکومیت خوانده به پرداخت نفقه معوقه و صدور حکم جلب خوانده به کرات و عدم پرداخت آن در پرونده های اجرای احکام که موجب عسر و حرج شدید اینجانب شده است تقاضای رسیدگی و صدور حکم طلاق نموده است و پرونده پس از تشریفات ثبت و ارجاع در شعبه ۱۸ دادگاه عمومی مشهد مطرح و دادگاه مذکور همان طور که در گزارش قبلی ذکر شده پس از تحقیقات انجام شده و ملاحظه پرونده های اجرایی که خلاصه ای از پرونده های اجرایی را ذکر نموده و همین طور ملاحظه نظریه داوران زوجین و اظهارات وکلای طرفین در دادنامه شماره ۲۸۲-۱۶/۱۲/۹۱ با احراز تخلف زوج از شروط ضمن عقد و این که سعی و تلاش داوران و دادگاه در جهت اصلاح مؤثر واقع نشده و به دلیل عسر و حرج ایجاد شده برای زوجه و اصرار وی به طلاق و قرائن دیگر دعوای زوجه محمول بر صحت تشخیص و به استناد مواد قانونی که ذکر نموده به خواهان اجازه داده تا با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق با بذل قسمتی از مهریه اش و نیز انتخاب نوع طلاق خود را مطلقه و واقعه را ثبت نماید و نیز خوانده را به پرداخت هزینه دادرسی حق الوکاله محکوم نموده است که از ناحیه زوج آقای م.ف. با وکالت آقای م.س. مورد اعتراض و طی دادخواست تقدیمی تقاضای تجدیدنظر نموده است لذا پرونده در شعبه شانزدهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی مطرح و در دادنامه شماره ۰۰۱۱۸۶-۱۸/۵/۹۱ نظر به این که حسب محتویات پرونده دادنامه معترض عنه بر اساس مستندات و دلایل موجود و مطابق موازین صادر گردیده است، ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه تجدیدنظرخواسته را عینا تأیید نموده است که از ناحیه زوج مورد اعتراض و طی دادخواست فرجامی نسبت به دادنامه مذکور تجدیدنظر نموده است لذا پرونده در نهایت در این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) مطرح و در دادنامه شماره ۰۰۰۹۱-۲۵/۲/۹۲ نظر به این که اولا- زوج مقداری از مهریه پرداخت نموده و حق حبس آن ساقط گردیده است و ثانیا- زوج نفقات معوقه محکوم بها را طبق فیش های مندرج در پرونده پرداخت نموده است، لذا شرط اول مورد استناد دادگاه محقق نشده است و دادنامه ها موجه نمی باشد اعتراض را وارد دانسته و ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته پرونده را به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی ارجاع نموده است، متعاقبا پرونده در شعبه پانزدهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی مطرح و در دادنامه شماره ۰۰۰۴۶۸-۱۲/۳/۹۲ در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.ف. با وکالت آقای م.س. به طرفیت خانم ف.م. از رأی شماره ۰۰۲۸۳-۱۶/۲/۹۱ شعبه ۱۸ دادگاه عمومی حقوقی مشهد نظر به این که زوج نفقات معوقه مورد حکم را پرداخت نموده و شرط ضمن عقد به نظر محقق نگردیده است و عسر و حرج هم ثابت نبوده ضمن نقض حکم صادره حکم به رد طلاق صادر نموده است که از ناحیه زوجه خانم ف.م. با وکالت آقای الف.س. مورد اعتراض و طی دادخواست فرجامی و لایحه پیوست فرجام خواهی نموده است و زوج آقای م.ف. با وکالت آقای م.چ. طی لایحه تقدیمی با مدارک پیوست از دادخواست و لایحه فرجامی پاسخ داده اند به شرح دادخواست و لوایح تبادل شده طرفین لذا پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به جهت سابقه پرونده به این شعبه (۲۶) ارجاع گردیده است و متذکر می گردد زوجه طی لایحه و مدارک پیوست که از طریق پست به این شعبه ارسال نموده است به دلیل این که خود را در عسر و حرج می داند نوشته حاضرم دو ثلث از مهریه ام را در قبال طلاق بذل نمایم.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با توجه به محتویات پرونده و سیر مراحل آن که قبلا نیز همان طور که ذکر شد در این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) مطرح و مورد رسیدگی قرار گرفته است در خصوص اعتراض و فرجام خواهی زوجه خانم ف.م. با وکالت آقای الف.س. به طرفیت فرجام خوانده شوهرش آقای م.ف. با وکالت آقای م.چ. نسبت به دادنامه فوق صادره از شعبه محترم پانزدهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی که به موجب آن دادنامه شماره ۰۰۲۸۲-۱۶/۲/۹۱ شعبه ۱۸ دادگاه عمومی مشهد مبنی بر اجازه به زوجه تا با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق با بذل قسمتی از مهریه اش خود را مطلقه و واقعه را ثبت نماید نقض و حکم به رد طلاق صادر نموده است، متذکر می گردد گرچه همان طور که شعبه پانزدهم دادگاه تجدیدنظر ذکر نموده و نظر این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) نزد دادنامه قبلی بود که پس از پرداخت نفقات معوقه محکوم بها توسط زوج شرط ضمن عقد نکاح محقق نشده کما این که تحقق عسر و حرج نیز مورد تردید بود و لیکن در این مرحله از رسیدگی چون زوجه طی لایحه تقدیمی به این شعبه که ضمیمه پرونده گردیده حاضر شده از یکصد و پنجاه عدد سکه بهار آزادی یعنی از مهریه استحقاقی چون کل مهریه اش ۳۰۰ عدد سکه است و به لحاظ غیر مدخوله بودن استحقاق نصف آن را که یکصد و پنجاه عدد است، دارد و حاضر شده یکصد عدد آن را در قبال طلاق بذل کند و این جهت را در شعبه پانزدهم دادگاه تجدیدنظر مطرح نکرده بوده است و حاکی از صحت ادعای زوجه است مبنی بر عسر و حرج و این که در اثر شدت کراهت از زوج به هیچ وجه تحمل ادامه زندگی مشترک را ندارد لذا در حال حاضر با اذعان به تحقق عسر و حرج زوجه خصوصا این که بیش از چهار سال است از زمان عقد می گذرد هنوز زوج مقدمات عروسی و زندگی مشترک را فراهم نکرده است با فرجام خواهی موافقت می شود و ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته پرونده طبق بند ج ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب جهت رسیدگی به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی ارجاع می گردد.

رییس شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور - مستشار

انصاری - افشاری