رکن روانی جنایت در قانون مجازات اسلامی سال 1392

عنوان	رکن روانی جنایت در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	حسنعلی فلاح اسطلخ زیر
استاد راهنما	زهره رحمانی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی

رکن روانی جنایت در قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ عنوان پایان نامه ای است که توسط حسنعلی فلاح اسطلخ زیر، با راهنمایی زهره رحمانی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی دفاع گردید.

چکیده

در هر رفتار و فعل ارتکابی غیرقانونی سه عنصر و یا به تعبیری سه رکن اساسی باید وجود داشته باشد تا یک جرم و یک جنایت تحقق پیدا نماید. عناصر جرم عبارت است از عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر روانی. اختلال در هرکدام از این عناصر موجب عدم تحقق جرم می شود. عنصر روانی از عناصر مهم و اساسی در شکل گیری جرم است که از منظر نظام حقوقی اسلام، اساسی و مهم تلقی شده است و از شروع این نظام حقوقی در کشور این عنصر مهم و اساسی بوده است. در حقوق عرفی، قرن ها بعد از شناسایی عنصر روانی و اهمیت آن در اسلام به آن توجه شده است. بااین وجود در قانون مجازات اسلامی و در فقه اسلامی در برخی موارد از مصادیق ارتکاب جنایت علیه اشخاص عنصر روانی با چالش ها و ابهاماتی روبرو است. رفع این چالش ها و روشن شدن این ابهامات می تواند خیلی از گره های کور حقوقی را در عرصه حقوق کیفری در نظام حقوقی اسلام بازنماید. در این پژوهش به چالش هایی اشاره شده است که فراروی عنصر روانی در جنایات علیه اشخاص در قانون مجازات اسلامی و قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ وجود دارد. قانون مجازات اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۹۲، معیار ذهنی را در وقوع جنایت مدنظر قرارداده است به همین جهت تکیه روی تحقق عنصر روانی(تحقق قصد) دارد و به دنبال تحقق عنصر روانی(قصد) است و به همیم دلیل از مصادیق قتل عمد موجب قصاص کاسته شده است. بنا براین اکنون در یک جنایتی اگر فعل، نوعا کشنده باشد ولی شخص نداند که این فعل کشنده است و ثابت کند که در ارتکاب فعل، قصد قتل نداشته است از قتل عمد و قصاص تبریه می گردد. قانون مجازات اسلامی سابق ایران، معیار را معیار عینی در نظر گرفته بود که بر همین اساس، علم شخص را مدنظر قرار نمی داد و اگر در یک جنایت فعل نوعا کشنده بود و یا آلت قتاله بود، جنایت عمدی و از مصادیق عمد به حساب می آمد

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده:

مقدمه:

الف–بیان مسیله

ب– ضرورت و اهمیت تحقیق

پ– پیشینه تحقیق

ت– پرسش های تحقیق

ث– فرضیه های تحقیق

ج– اهداف تحقیق

چ–جنبه نوآوری تحقیق

ح–روش تحقیق

خ– ساختار تحقیق

فصل اول: کلیات و مبانی نظری

۱–۱– مفهوم جرم و ارکان آن در نظریات مختلف

۱–۱–۱– مفهوم جرم

۱–۱–۱–۱– مفهوم لغوی

۱–۱–۱–۲– مفهوم اصطلاحی

۱–۱–۲– ارکان جرم

۱–۱–۲–۱– نظریات گوناگون در ارکان جرم

۱–۱–۲–۱–۱– دیدگاه دو رکنی (قانونی – مادی)

۱–۱–۲–۱–۲– دیدگاه دو رکنی (مادی – روانی)

۱–۱–۲–۱–۳– دیدگاه سه رکنی

۱–۱–۲–۱–۴– دیدگاه چهار رکنی

۱–۲– مفهوم و انواع جنایت

۱–۲–۱– مفهوم جنایت

۱–۲–۲– انواع جنایت

۱–۲–۲–۱– جنایت عمدی

۱–۲–۲–۲– جنایت غیرعمدی و شبه عمدی

۱–۲–۲–۳– خطای محض

۱–۳– مفهوم رکن روانی

۱–۴– مفهوم اماره و انواع آن

۱–۴–۱– مفهوم اماره

۱–۴–۲– انواع اماره

۱–۴–۲–۱– از حیث مبنا

۱–۴–۲–۱–۱– اماره قانونی

۱–۴–۲–۱–۲– اماره قضایی

۱–۴–۲–۲– از حیث اثربخشی

۱–۴–۲–۲–۱– اماره مطلق

۱–۴–۲–۲–۲– اماره قانونی نسبی

۱–۵– اماره و فرض مجرمیت

۱–۵–۱– اماره مجرمیت

۱–۵–۲– فرض مجرمیت

۱–۵–۳– تفاوت اماره با اصل و دلیل

۱–۶– بار اثبات مجرمیت و سیر تحولات آن

۱–۶–۱– مفهوم بار اثبات و معکوس شدن آن

۱–۶–۱–۱– مفهوم بار اثبات

۱–۶–۱–۱–۱– مفهوم دلیل

۱–۶–۱–۱–۲– رابطهی دلیل و اثبات

۱–۶–۱–۲– مفهوم معکوس شدن بار اثبات

۱–۶–۲– سیر تحولات بار اثبات

۱–۶–۲–۱– دوران باستان

۱–۶–۲–۲– در پرتو آزمون های ادیان الهی

فصل دوم عناصر، درجات و انگیزه در رکن روانی جنایت

۲–۱– عناصر رکن روانی جنایت

۲–۱–۱– عنصر ارادی یا قصد

۲–۱–۲– عنصر شناختی یا علم

۲–۱–۲–۱– علم به موضوع (رکن مختص جرایم عمدی)

۲–۱–۲–۱–۱– اشتباه در شخص (هدف)

۲–۱–۲–۱–۲– اشتباه در شخصیت (هویت)

۲–۱–۲–۱–۳– اشتباه در وصف موضوع

۲–۱–۲–۲– علم به حکم

۲–۲– درجات عنصر روانی

۲–۲–۱– درجات عنصر روانی در نظام کامن لا

۲–۲–۲– درجات عنصر روانی در سیستم نوشته

۲–۳– جایگاه انگیزه در رکن روانی

۲–۳–۱– رکن روانی جرایم مادی صرف

۲–۳–۲– جرایم مادی صرف با اماره ی نسبی مجرمیت

۲–۳–۳– جرایم مادی صرف با اماره ی مطلق مجرمیت (مسوولیت مطلق)

۲–۴– عناصر متشکله ی عمد یا اراده مجرمانه

۲–۴–۱– وجود شعور یا قدرت تشخیص

۲–۴–۲– داشتن اراده

۲–۴–۳– سوءنیت یا قصد مجرمانه

۲–۴–۳–۱– سوءنیت عام و خاص

۲–۴–۳–۲– سوءنیت جازم و احتمالی

۲–۴–۳–۳– سوءنیت معین و نامعین

۲–۴–۳–۴– سوءنیت ساده و مشدد (یا با سبق تصمیم)

۲–۵– فروض قانونی مجرمیت

۲–۶– رکن روانی جرایم غیرعمدی

۲–۶–۱– ضرورت وجود خطا در جرایم غیرعمدی ۵۰ ۲–۶–۲– درجات خطای کیفری

۲–۶–۲–۱– آگاهانه (خطای مقرون به التفات) یا ناآگاهانه (خطای مقرون به غفلت)

۲–۶–۲–۲– محتمل یا قطعی بودن نتیجه

فصل سوم نوآوری ها و چالش های قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ در باب عنصر روانی جنایت

۳–۱– اجزای عنصر روانی جنایت

۳–۱–۱– علم

۳–۱–۱–۱– علم به موضوع

۳–۱–۱–۲– علم به انسان بودن

۳–۱–۱–۳– زنده بودن

۳–۱–۱–۴– محقون الدم بودن مقتول

۳–۱–۱–۵– انواع وسیله

۳–۱–۱–۵–۱– نوعا کشنده

۳–۱–۱–۵–۲– رفتار نوعا کشنده مطلق

۳–۱–۱–۵–۳– رفتار نوعا کشنده ی نسبی

۳–۱–۱–۵–۴– نادرا کشنده

۳–۱–۱–۶– علم به وضعیت خاص مجنی علیه

۳–۱–۱–۶–۱– علم به وضعیت جسمانی

۳–۱–۱–۶–۲– وضعیت های ظاهری مجنی علیه

۳–۱–۱–۶–۳– وضعیت درونی مجنی علیه

۳–۱–۱–۷– مواردی که علم مرتکب ضروری است

۳–۱–۱–۸– مواردی که علم مرتکب ضروری نیست

۳–۱–۱–۹– علم به موقعیت مکانی و زمانی

۳–۱–۲– اراده و نقش آن در رکن روانی جنایت

۳–۱–۲–۱– مفهوم و مراحل تکوین اراده

۳–۲– نوآوری قانون جدید در باب عنصر روانی جنایت

۳–۲–۱– علم و آگاهی مرتکب به کشنده بودن عمل ارتکابی

۳–۲–۲– علم و آگاهی در حین ارتکاب جرم

۳–۳– چالش های قانون جدید در باب عنصر روانی جنایت

۳–۳–۱– عدم توجه به ترک فعل در جنایت

۳–۳–۲– عدم تصریح به قصد فعل واقع شده بر منجی علیه به عنوان احراز عمد در جنایت

۳–۳–۳– عدم توجه به ارادی بودن رفتار مرتکب در جنایت

۳–۳–۴– عدم تفکیک بین جنایت با سبق تصمیم و جنایت بدون سبق تصمیم

نتیجه گیری و پیشنهادات

منابع

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• عنصر روانی
• سوءنیت عام
• سوءنیت خاص
• جنایت