مبانی و ماهیت طب انتقال خون در نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | مبانی و ماهیت طب انتقال خون در نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق |
| دانشجو | احمد امی |
| استاد راهنما | محمود عباسی، حسین شفیعی فینی |
| استاد مشاور | علی اکبر پورفتح الله |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۵ |
| دانشگاه | دانشگاه خوارزمی |
مبانی و ماهیت طب انتقال خون در نظام حقوقی ایران عنوان رساله ای است که توسط احمد امی، با راهنمایی محمود عباسی و حسین شفیعی فینی و با مشاوره علی اکبر پورفتح الله در سال ۱۳۹۵ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.
چکیده
طب انتقال خون به عنوان یکی از نوین ترین راه های درمانی در پزشکی مدرن در دنیا مطرح است که خون و انتقال خون ، اساس مبانی و ماهیت آن را تشکیل می دهند. خون انسان به عنوان یک ماده حیاتی در مقایسه با سایر اعضاء بدن دارای ویژگی های خاص و متمایزی است و بدین جهت در گذشته و به خصوص امروزه مورد توجه بشر و به طور خاص مورد نظر فقها، حقوق دانان و نظام های حقوقی داخلی و بین المللی قرار گرفته، لیکن با روشن شدن ابعاد جدیدی از کاربردهای درمانی و دارویی آن و ابهام، اجمال و خلا قانونی در زمینه مبانی و ماهیت خون و انتقال خون اعم از مالیت، امکان و نحوه واگذاری خون و ارایه خدمات انتقال خون و همچنین مسیولیت های ناشی از آن، چالش هایی را ایجاد نموده و بالتبع، ابعاد مختلف آن به خصوص بعد اخلاقی واگذاری خون به جهت سودآوری و در نتیجه کالاانگاری آن و آثار طب انتقال خون به جهت عدم تهیه، تولید، توزیع و انتقال خون سالم همراه با رعایت استانداردهای لازم در روند انتقال خون، مورد مناقشه حقوق دانان و فقها قرار گرفته است؛ بدین جهت و همچنین به دلیل عدم همراهی، همگونی و تطابق نظام قانونی با پیشرفت های پزشکی، پرداختن به این موضوع با بررسی همه جانبه دیدگاه های فقهی و حقوقی با ملحوظ قرار دادن جنبه تطبیقی و بین المللی با هدف تقنین کد اخلاقی و یک قانون جامع و مانع در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در زمینه طب انتقال خون از ضروریات قانونی می باشد.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
۱–بیان مساله
۲–اهمیت و ضرورت پژوهش ۹۳–اهداف پژوهش ۹الف) هدف کلی ۹ب) اهداف اختصاصی ۹ج) اهداف کاربردی
۴– پیشینه و سابقه علمی
الف) پیشینه نظری
ب) پیشینه تجربی
۵– سوالات پژوهش
الف) سوالات اصلی
ب) سوالات فرعی
۶– فرضیه های پژوهش
۷– روش انجام پژوهش
۸– جنبه های نوآوری پژوهش
۹– ساماندهی پژوهش ۱۱بخش نخست: مفهومشناسی، سیر تحولات، چالشها و مبانی طب انتقال خون
فصل اول: مفهومشناسی و سیر تحولات طب انتقال خون
مبحث اول: مفهوم شناسی موضوع
گفتار اول: خون
بند اول: مفهوم خون در قرآن و روایات
بند دوم: مفهوم خون ، گروههای خونی و فرآورده های خونی از دیدگاه پزشکی
الف) خون
ب) گروه های خونی
ج) فرآورده های خون
ج–۱) پلاسما
ج–۲) سرم
ج–۳) سلول های قرمز خون
ج–۴) گلبول های سفید خون
ج–۵) پلاکت ها
گفتار دوم: انتقال خون
گفتار سوم: طب انتقال خون
بند اول: مفهوم طب
بند دوم: مفهوم طب انتقال خون
مبحث دوم: سیر تحولات طب انتقال خون
گفتار اول: تاریخ انتقال خون در جهان
گفتار دوم: تاریخ انتقال خون در ایران
گفتار سوم: سیر تحول مقررات انتقال خون
بند اول: در ایران
بند دوم: در حقوق بین الملل
مبحث سوم: سلامت خون
گفتار اول: انواع گروه های اهداءکننده
بند اول: اهداءکنندگان پولی)حرفه ای یا مزدبگیر(
بند دوم: اهداءکنندگان جایگزین)فامیلی(
بند سوم: اهداءکنندگان داوطلب بدون پاداش مادی
گفتار دوم: موارد منجر به سلامت حداکثری خون
بند اول: انتقال خون خودی )اتولوگ(
بند دوم: شناسایی اهداءکنندگان نامناسب
بند سوم: اهداءکنندگان مستمر داوطلب بدون پاداش مادی
بند چهارم: خودحذفی یا تاخیر داوطلبانه در اهداء خون
مبحث چهارم: مالیت خون و نوع رابطه انسان با آن
گفتار اول: مالیت خون
گفتار دوم: نوع رابطه انسان با خون خود
بند اول: مالکیت انسان بر خون خود
الف) مالکیت تکوینی
ب) مالکیت ذاتی
ج) مالکیت اعتباری)تشریعی(
د) مالکیت منفعت
بند دوم: رابطه امانی انسان با خون خود
بند سوم: رابطه سلطه و استیلاء
مبحث پنجم: شرایط طب انتقال خون
گفتار اول: رضایت آگاهانه
بند اول: رضایت و محرمانه بودن اهداء خون از سوی دهنده
بند دوم: اخذ رضایت آگاهانه از گیرنده خون
گفتار دوم: ایمنی خون
بند اول: اولویت اخذ خون از اهداءکنندگان داوطلب و بدون پاداش
بند دوم: اطمینان به اهداء کننده در ایمن بودن پروسه اهداء
بند سوم: تجویز انتقال خون برای مواقع ضروری
بند چهارم: انجام آزمایشات ضروری و لازم روی خون گرفته شده
بند پنجم: تعیین مکانیسم صحیح کنترل تالمات ناشی از انتقال خون آلوده
گفتار سوم: تعیین هویت دهنده و گیرنده خون
بند اول: تعیین هویت دهنده خون
بند دوم: تعیین هویت گیرنده خون
فصل دوم: چالش های فقهی و حقوقی و مبانی طب انتقال خون
مبحث اول: چالش های فقهی و حقوقی طب انتقال خون
گفتار اول: چالش های فقهی طب انتقال خون
بند اول: چالش های حکمی واگذاری خون
الف) خرید و فروش خون
الف–۱) حرمت مطلق
۱–آیات
۲–روایات
۳–اجماع
۴–عدم مالیت خون
۵–نجاست خون
۶–اعانه بر اثم و عدوان
۷–خباثت خون
الف–۲) نفصیل میان خون پاک و نجس
الف–۳) جواز
ب) توقیف و توثیق خون
ب–۱) توقیف خون
ب–۲) توثیق خون
ج) وقف خون
د) ارث بری خون
بند دوم: چالش های اخلاقی واگذاری خون
الف) کرامت انسانی
ب) تبیین اخلاقی عبارات نهی از خرید و فروش خون
ب–۱) موضع احتیاط فقها
ب–۲) سحت و خبث دانستن ثمن حاصل از بیع خون
۱–سحت دانستن ثمن حاصل از خرید و فروش خون
۱–۱–معنای لغوی و اصطلاحی سحت
۲–۱–ثمن حاصل از خون در ردیف مصادیق سحت
۲–خبث دانستن ثمن حاصل از بیع خون
۱–۲–معنای لغوی و اصطلاحی خبث
۲–۲–ثمن حاصل از خون در ردیف مصادیق خبث
گفتار دوم: چالش های حقوقی طب انتقال خون
بند اول: کارایی اقتصادی حقوق انتقال خون
بند دوم: چالش های پرداخت در برابر دادن خون
الف) نظام حقوق بین الملل
الف–۱) دلایل نهی از خرید و فروش خون
الف–۲) دیدگاه اسناد منطقه ای و بین المللی
ب) دیدگاه نظام های حقوقی
ب–۱) نحوه انعکاس اخلاقی موضوع در نظام قانونی کشورها
ب–۲) نظام حقوقی ایران
مبحث دوم: مبانی طب انتقال خون
گفتار اول: قواعد فقهی
بند اول: قاعده احسان
بند دوم: قاعده تسلیط
بند سوم: قاعده اتلاف
بند چهارم: قاعده تسبیب
بند پنجم: قاعده لاضرر
بند ششم: قاعده غرور
گفتار دوم: اصول حقوق بشری
بند اول: کرامت انسانی
بند دوم: حق بر حیات
بند سوم: حق بر سلامت
گفتار سوم: اصول اخلاق زیستی
بند اول: اصل احترام به استقلال و خودمختاری
بند دوم: اصل سودمندی
بند سوم: اصل ضرر نرساندن(عدم زیانباری)
بند چهارم: اصل عدالت ۱۳۴بخش دوم: ماهیت و آثار طب انتقال خون
فصل اول: ماهیت طب انتقال خون
مبحث اول: ماهیت خون
گفتار اول: منقول یا غیر منقول
گفتار دوم: عینی یا مثلی
مبحث دوم: ماهیت واگذاری خون و خدمات انتقال خون
گفتار اول: عمل یا واقعه حقوقی
گفتار دوم: قراردادهای مربوط به طب انتقال خون
بند اول: قرارداد واگذاری خون
الف) قرارداد واگذاری خون بین دهنده و سازمان انتقال خون
الف– ۱) قرارداد بیع
الف– ۲) قرارداد اجاره
۱–عقد اجاره اشیاء بودن قرارداد
۲–عقد اجاره اشخاص بودن قرارداد خون
الف– ۳) قرارداد جعاله
الف–۴) عقد هبه
الف–۵) قرارداد وصیت
ب) قرارداد بین دهنده خون و گیرنده آن
بند دوم: قرارداد ارایه خدمات انتقال خون
الف) نوع قرارداد ارایه خدمات انتقال خون
الف– ۱) قرارداد به
کلیدواژه ها
- خون
- عدم حراز و حرمت
- خود کارآمدی پژوهشی
- مبدل متصل به شبکه
- مبدل چند سطحی
- کنترل مدل پیش بینی شونده