مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی
مطالعه تطبیقی نظام دسترسی به منابع ژنتیکی و ثبت اختراعات فناوری زیستی در موافقتنامه تریپس و کنوانسیون تنوع زیستی نام مقاله ای از مهدی زاهدی و زهرا محمودی بوده که در شماره بیست و دوم دوره ششم (بهار 1397) فصلنامه علمی پژوهش حقوق خصوصی منتشر شده است.
چکیده
رابطه میان موافقتنامه جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) با کنوانسیون تنوع زیستی بخشی از یک رابطه گسترده تر یعنی ارتباط میان موافقتنامه های چندجانبه زیست محیطی با نظام سازمان تجارت جهانی و یکی از موضوعات مهم حوزه تجارت و محیط زیست است. علیرغم توجه روزافزون به تنوع زیستی و اهمیت آن برای تداوم حیات انسان، موافقتنامه تریپس، در حوزههای مشخصی با کنوانسیون تنوع زیستی در تعارض قرار میگیرد. ثبت اختراعات زیستی در قالب ریزسازواره ها و فرآیندهای زیستی و در نظر نگرفتن حقوق کشورهای مبدأ منابع ژنتیکی از مهمترین مسائل مورد تعارض است. موافقتنامه تریپس، اعطاء گواهی اختراع به اختراعاتی که از منابع ژنتیکی استفاده کرده اند را بدون رعایت اهداف کنوانسیون تنوع زیستی مجاز میداند به علاوه، اجازه ثبت اختراع در حوزه هایی از فناوری زیستی را داده است، بی آنکه محدودیتها و ضوابط خاصی را برای این قسم از اختراعات قائل شود. ازآنجایی که وضعیت موجود تریپس، تنوع زیستی جهان را تهدید میکند و کشور ایران یکی از کشورهای غنی درزمینه منابع ژنتیکی محسوب میشود، مقاله پیش رو تالش میکند ضمن مقایسه ناهماهنگی های این دو سند و ارزیابی رویکردهای موجود، راهکارهایی را برای کاهش چالشهای زیست محیطی موجود از طریق پیشنهادهایی با محوریت اصلاح مقررات مرتبط با ثبت اختراع در تریپس ارائه دهد.
کلیدواژه ها
- موافقتنامه تریپس
- کنوانسیون تنوع زیستی
- اختراع
- فناوری زیستی
- اصلاح تریپس