مفهوم بیگانه از دیدگاه قوانین ممنوعیت یا محدودیت استملاک بیگانگان در ایران
مفهوم بیگانه از دیدگاه قوانین ممنوعیت یا محدودیت استملاک بیگانگان در ایران نام مقاله ای از منوچهر توسلی نایینی است که در دوره صفر شماره دوازدهم فصلنامه علمی حقوق تطبیقی دانشگاه مفید منتشر شده است.
چکیده
قانون اساسی، بر جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور تأکید دارد. پیش بینی محدودیت‌ها و شرایط در مورد تملک اموال غیر منقول، یکی از راه‌های جلوگیری از سلطه بیگانگان و نفوذ آنان از طریق تصرف اراضی یک کشوراست. بیگانگان ممکن است با خرید املاک متعدد در ناحیه ای از قلمرو یک کشور آن ناحیه را از قلمرو کشور تجزیه نموده و به خود اختصاص دهند. قانون 16 خرداد 1310، تملک املاک مزروعی را برای اتباع خارجی ممنوع نموده است. آیین نامه استملاک 25 مرداد 1328 وآیین نامه چگونگی تملک اموال غیر منقول توسط اتباع خارجی غیر مقیم در جمهوری اسلامی‌ایران (مصوب 19/9/1374 هیأت وزیران)، تملک محدود اموال غیر منقول را با شرایطی و با مجوز دولت پذیرفته اند. در این قوانین و قانون مدنی در مورد تملّک اموال غیرمنقول در ایران، زمانی که تابعیت خارجی یا ایرانی مطرح می‌شود، می‌توان دوگروه را از هم متمایز کرد: گروه اول کسانی‌اند که از نظر حقوق بین الملل خصوصی ایران بیگانه شناخته می‌شوند. این افراد عبارتند: آپاترید‌ها، ایرانیانی که طبق مقررات، تابعیت ایران را ترک نموده اند، زنان ایرانی که با مردان اتباع کشورهای خارجی ازدواج نموده و تابعیت شوهر بر آنان تحمیل می‌شود، اتباع خارجی غیر مقیم در ایران و اتباع خارجی مقیم درایران. گروه دوم افرادی هستند که تبعه ایران شناخته می‌شوند لیکن از نظر قوانین استملاک اتباع بیگانه در وضعیتی مشابه با اتباع بیگانه قراردارند. این افراد عبارتند از: ایرانیانی که بدون رعایت مقررات، تابعیت ایران را ترک وتابعیت خارجی را کسب کرده باشند و ایرانیانی که دارای تابعیت مضاعف باشند و در دعاوی اموال غیر منقول، به تابعیت خارجی خود استناد کنند. بررسی وضعیت این دو گروه نشان می‌دهد که قانون گذار ایرانی در قوانین استملاک اتباع بیگانه در ایران به دنبال آن بوده که با وسعت بخشیدن به مفهوم بیگانه صرف نظر از مفهوم حقوق بین الملل خصوصی آن، زمینه سلطه بیگانگان برمنابع طبیعی و اقتصادی کشور را از طریق مالکیت اراضی از بین برده ویا آن را تحت کنترل خود در آورد.
کلیدواژه
- استملاک
- بیگانه
- تبعه
- اموال غیر منقول
- ترک تابعیت