نقد و تحلیل حقوقی دفاع رعایت مجوز دولتی در زیان‌های زیست‌محیطی در رهنمود زیست‌محیطی 2004 اروپا
نقد و تحلیل حقوقی دفاع رعایت مجوز دولتی در زیان‌های زیست‌محیطی در رهنمود زیست‌محیطی 2004 اروپا نام مقاله ای است از محسن نجفی خواه و حامد ملکشاهی که در شماره سه دوره پنجاه (پاییز 1399) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.
چکیده
«پارلمان اروپا» در 21 آوریل 2004، «رهنمود 35 /2004 دربارۀ مسئولیت محیط‌زیستی راجع به پیشگیری و جبران خسارت‌های محیط‌زیستی» را برای پاسخ به فجایع زیست‌محیطیِ با ابعاد خسارت گسترده به تصویب رسانید. «رهنمود» یادشده دو نوع رژیمِ مسئولیت مدنی محض (به‌عنوان اصل) و مسئولیت مدنی مبتنی بر تقصیر (استثنا بر اصل) را شناسایی کرده است. متصدی یا عامل زیان می‌تواند در مقابل مسئولیت محض تحمیلی، دفاعی را که در بخش الف بند 4 مادۀ 8 «رهنمود» بیان شده (دفاع رعایتِ مجوز دولتی)، به‌عمل آورد و دولت‌های عضو مختارند که دفاع متصدی یا عامل زیان را بپذیرند یا رد کنند؛ این دفاعِ اختیاری (به لحاظ اختیار دولت‌ها در پذیرش یا رد)، استثنا بر نظام مسئولیت مدنی محضِ «رهنمود» است. آوردن «دفاع رعایتِ مجوز» در پیش‌نویسِ «رهنمود» و نحوۀ استناد به آن و نوع اثر این دفاع تا گنجاندن نهایی آن در «رهنمود» روندی پرفراز و نشیب داشت و به‌علت تأثیر منفی آن بر «مسئولیت مدنی محض زیست‌محیطی اروپا» و تضعیف این نظام مسئولیت، انتقادهایی را به‌همراه داشت که به تحلیل آن موارد می‌پردازیم.
کلیدواژه‌ها
- اصل پرداخت آلوده ساز
- رهنمود های زیست محیطی 2004 اروپا
- دفاع مجوز دولتی
- مسئولیت محض
- مسئولیت زیست محیطی