حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۱: خط ۱:
حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه مقاله ای از محمدرضا نیکنام، حمید مسجدسرایی و مهدی ذوالفقاری که در خرداد 1402 و در شماره 30 فصلنامه نشریه علمی مطالعات فقه و حقوق اسلامی منتشر شده است.
{{نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی|عنوان=حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه|نویسنده=محمدرضا نیکنام|نویسنده دوم=حمید مسجدسرایی|نویسنده سوم=مهدی ذوالفقاری|محور موضوعی=حقوق محیط زیست|محور موضوعی دوم=حقوق بشر|سال نشر=1402|دوره=15|شماره=30|دانلود=https://feqh.semnan.ac.ir/article_8007_cc7b86ba644555f879ee9650f34f2484.pdf}}
 
'''''حفظ محیط زیست در پرتو قواعد فقهیّه''''' مقاله ای از [[محمد رضا نیکنام|محمدرضا نیکنام]]، [[حمید مسجد سرایی|حمید مسجدسرایی]] و [[مهدی ذوالفقاری]] که در خرداد 1402 و در شماره 30 فصلنامه [[نشریه علمی مطالعات فقه و حقوق اسلامی]] منتشر شده است.


== چکیده ==
== چکیده ==
محیط زیست، موهبتی خدایی و دارای تأثیرات بسیار مثبت در زندگی انسان است؛ اما دغذغه حفظ محیط زیست تا آنجاست که به تدوین یک نظام حقوقی موسوم به «حقوق محیط زیست» منجرّ شده است که خود ضرورت تحقیق درباره این موضوع حیاتی را ثابت می کند. از سوی دیگر، قواعد و مبانی و عناصر و اهداف این نظام حقوقی نه تنها اثری نامطلوب در باورها و برداشت­ های فرهنگی و عقیدتی جوامع بشری ندارد، بلکه به سادگی و روشنی می­توان قواعد و مبانی و عناصر و اهداف چنین نظامی را از بطن ادیان و عقاید و فرهنگ­ های الهی و بشری به ویژه دین جامع و جهان شمول اسلام باز جست. با استمداد از مجموع آیات، احادیث و قواعد و مبانی فقهی اسلام می­توان به طرح این فرضیّه پرداخت که در این آئین آسمانی، محیط زیست از جمله­ ارزش­ها یا مصالح معتبر و قابل حمایت محسوب می­شود و هرگونه اقدام علیه آن مادام که مقتضای مصلحتی برتر نباشد، محکوم به ردّ است. این تحقیق که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه دست یافته است که از نظرگاه فقه اسلامی، می توان برای اثبات لزوم حفظ محیط زیست از نظر فقهی، علاوه بر آیات، روایات متعدد در خصوص حفظ برخی از مؤلّفه های زیست محیطی نظیر آب، خاک، هوا، حیوانات و نباتات و نیز دلیل عقل، به قواعد فقهیّه متعددی از قبیل قاعده لاضرر، احترام، اتلاف، عدالت، و ضمان ید استناد جست که بر وجوب حفظ و صیانت از محیط زیست دلالت دارد. این تحقیق تلاش دارد تا کیفیّت دلالت این قواعد بر مدّعای اصلی را بازشناسی نماید.
[[محیط زیست]]، موهبتی خدایی و دارای تأثیرات بسیار مثبت در زندگی انسان است؛ اما دغذغه حفظ محیط زیست تا آنجاست که به تدوین یک نظام حقوقی موسوم به «[[حقوق محیط زیست]]» منجرّ شده است که خود ضرورت تحقیق درباره این موضوع حیاتی را ثابت می کند. از سوی دیگر، قواعد و مبانی و عناصر و اهداف این نظام حقوقی نه تنها اثری نامطلوب در باورها و برداشت­ های فرهنگی و عقیدتی جوامع بشری ندارد، بلکه به سادگی و روشنی می­توان قواعد و مبانی و عناصر و اهداف چنین نظامی را از بطن ادیان و عقاید و فرهنگ­ های الهی و بشری به ویژه دین جامع و جهان شمول اسلام باز جست. با استمداد از مجموع آیات، احادیث و قواعد و مبانی فقهی اسلام می­توان به طرح این فرضیّه پرداخت که در این آئین آسمانی، محیط زیست از جمله­ ارزش­ها یا مصالح معتبر و قابل حمایت محسوب می­شود و هرگونه اقدام علیه آن مادام که مقتضای مصلحتی برتر نباشد، محکوم به ردّ است. این تحقیق که به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه دست یافته است که از نظرگاه فقه اسلامی، می توان برای اثبات لزوم حفظ محیط زیست از نظر فقهی، علاوه بر آیات، روایات متعدد در خصوص حفظ برخی از مؤلّفه های زیست محیطی نظیر آب، خاک، هوا، حیوانات و نباتات و نیز دلیل عقل، به [[قواعد فقهیه (سید محمد موسوی بجنوردی)|قواعد فقهیّه]] متعددی از قبیل [[قاعده لاضرر]]، احترام، [[اتلاف]]، [[عدالت]]، و [[ضمان]] [[ید]] استناد جست که بر [[وجوب]] حفظ و صیانت از محیط زیست دلالت دارد. این تحقیق تلاش دارد تا کیفیّت دلالت این قواعد بر مدّعای اصلی را بازشناسی نماید.


== کلیدواژه ها ==
== کلیدواژه ها ==


* محیط زیست
* [[محیط زیست]]
* حقوق بشر
* [[حقوق بشر]]
* قواعد فقهیه
* [[قواعد فقهیه (سید محمد موسوی بجنوردی)|قواعد فقهیه]]


== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
۴٬۹۶۰

ویرایش