گستره مسئولیت محقق در برابر خسارات زیست‌محیطی ناشی از تحقیقات دانشگاهی
گستره مسئولیت محقق در برابر خسارات زیست‌محیطی ناشی از تحقیقات دانشگاهی نام مقاله ای از کوثر فیروزپور است که در شماره 35 (ابان 1397) فصلنامه پژوهشهای حقوقی منتشر شده است.
چکیده
حق بر محیط زیست و حق بر تحقیق از حقوق بشر به شمار می‌روند که باید مورد حمایت قرار گیرند. حقوق افراد برای برخورداری از محیط زیست سالم جزئی از حقوق بشر است که به طور روزافزون از سوی فعالیت‌های انسانی مورد تهدید قرار می‌گیرد. این حق نه‌تنها از مصادیق برجسته حقوق همبستگی بلکه لازمه تحقق بسیاری از حق‌های بشری است. ایفای این حق مستلزم سطحی از توسعه است که خود زمینه تخریب بیشتر محیط زیست را فراهم می‌آورد. از این‌رو فعالیت‌های محققین دانشگاهی در مسیر پیشرفت و توسعه می‌تواند زمینه‌ساز بروز خسارات زیست‌محیطی گردد. این نوشته به بحث درباره زمانی می‌پردازد که محقق در انجام تحقیقات دانشگاهی، خساراتی وارد می‌آورد و لزوم جبران خسارت و نیز حمایت از محقق در انجام تحقیقاتش، این دو حق را در تعارض با یکدیگر قرار می‌دهد؛ بنابراین باید به دنبال شیوه‌ای از جبران خسارت بود که حمایت هم‌زمان از این دو حق را ممکن سازد. از آنجا که طبق اصل 21 اعلامیه استکهلم و اصل 2 اعلامیه ریو دولت‌ها مسئول‌اند که فعالیت‌های تحت صلاحیت آنها منجر به خسارات زیست‌محیطی نشود. نقش کلیدی دولت‌ها برای حل این تعارض و کمک به ارتقای تحقیقات دانشگاهی و کاهش خسارات و تلاش برای پیشگیری از بروز این نوع خسارات، بارز است.
در این مقاله بر آنیم تا با بررسی مبانی حقوق بشری حق بر تحقیق و حق بر محیط زیست در راستای رفع این تعارض تلاش کنیم و به بررسی رویکرد حقوقی ایران در این باره بپردازیم.
کلیدواژه ها
- حق بر محیط زیست
- حق بر تحقیق
- مسئولیت مدنی
- حقوق ایران