دفاع مشروع بازدارنده در قرن بیست ویکم

دفاع مشروع بازدارنده در قرن بیست ویکم نام مقاله‌ای از حسین شریفی طرازکوهی و ویکتور بارین چهاربخش است که در شماره چهلم (مهر 1392) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

در حالی که اکثریّت قاطع دولت‌ها اقدام به دفاع مشروع بازدارنده نکرده‌اند و معتقدنـد کـه اقـدام بـدان، سابقهای خطرناک را ایجاد خواهد نمود و شگفت آنکه برخی نویسندگان از آن حمایت می‌کنند. پس از رویداد یازدهم سپتامبر، نداهای رساتری در حمایت از مشروعیّت ایده‌ی مزبور به گوش رسید. آنچه موضوع را وخیم‌تر نمود، اعلام دفاع مشروع پیشگیرانه در استراتژی امنیّت ملّی ایـالات متّحـدة آمریکـا بود که از مفهوم سنّتی دفاع مشروع بازدارنده بسیار فراتر می‌رفت. بحثهای نظری دیرینه با شدّت بیشتری از سر گرفته شدند. مقالهٔ حاضر تلاشی است برای ارزیابی مجدّد بحث‌ها و سنجش قانونی بودن دفـاع مشـروع بازدارنده. بدین منظور، تفسیری عینی از مادّة 51 منشور ملل متّحد در پرتو قواعد تفسیر معاهدات ارائـه خواهـد شد و حقوق بین‌الملل عُرفـی احـراز خواهـد گردیـد. بررسـی مجـدّدی از ضـوابط رویـداد کـارولین صـورت خواهد گرفت و تأیید خواهد شد که دفاع مشروع بازدارنده به دلیل فقدان رویـهٔ گسـترده و یکنواخـت و عـدم اعتقاد حقوقی دولت‌ها، پیش از رویداد یازدهم سپتامبر، به عنوان حقـوق بـین‌الملـل عُرفـی احـراز نشـده بـود و بدین نتیجه دست یافته است که پس از رویداد یازدهم سپتامبر، گرچه رویه‌ی دولتهـا گـرایش بـه تسـاهل در قبال توسل به زور علیه تهدیدات قریب‌الوقوع تروریسـت‌هـا دارد، بـا ایـن حـال مـاده‌ی 51 منشـور ملـل متّحـد کماکان مقرّرهای مناسب جهت تنسیق توسل به زور بین دولت‌ها به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

• دفاع مشروع بازدارنده
• حمله ی مسلّحانه
• حقّ ذاتی
• جنگ پیشگیرانه
• فرمول کارولین
• تهدید فوری

مواد مرتبط

• ماده 2 منشور ملل متحد
• ماده 51 منشور ملل متحد
• ماده 38 اساسـنامه دیـوان بـین المللـی دادگسـتری
• ماده 31 کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات
• ماده 53 کنوانسیون وین در مورد حقوق معاهدات

اصطلاحات تخصصی

• دفاع مشروع
• قاعـده آمـره