ماده ۱۱۲۶ قانون مدنی

هر یک از زوجین که قبل از عقد عالم به امراض مذکوره در طرف دیگر بوده بعد از عقد حق فسخ نخواهد داشت.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر هر یک از زوجین، به هنگام انعقاد نکاح، نسبت به عیب دیگری، آگاه بوده باشد؛ علم او به این موضوع، به منزله اسقاط حق فسخ محسوب گردیده؛ و اسقاط حق، لازم بوده؛ و قابل رجوع نیست.

چنانچه مرد، پس از آگاهی نسبت به عیب زوجه، با او مقاربت نماید؛ بدینوسیله حق فسخ خود را، ساقط نموده است؛ ولی اگر پیش از حصول علم، نسبت به وجود یکی از موجبات فسخ نکاح در زوجه، میان زوجین، نزدیکی رخ دهد؛ دراینصورت حق فسخ برای زوج باقی بوده؛ ولی باید مهریه را بپردازد.

هر یک از زوجین، که قبل از عقد، عالم به وجود عیوب موجد حق فسخ نکاح در طرف دیگر بوده؛ بعد از عقد، نمی تواند نکاح را فسخ کند. خواه عیب مزبور، واقعاً مخفی بوده باشد؛ و یا اینکه، ظاهر بوده؛ ولی طرف مقابل، متوجه آن نگردیده باشد.

اگر مرد قبل از عقد، عالم به وجود عیوب موجد حق فسخ نکاح در زن بوده؛ بعد از عقد، نمی تواند نکاح را فسخ کند؛ زیرا در فرض مزبور، شخص با علم به وجود ضرر، آن را پذیرفته؛ و به زیان خود عمل نموده است؛ لذا شایسته نیست که از خیار فسخ، برای دفع ضرر از خویش، اقدام نماید.

قانونگذار در این ماده که حق فسخ را، از طرفین سلب نموده؛ برخلاف سایر مقررات مربوط به نکاح، درواقع اعمال حق مزبور را، مربوط به نظم عمومی ندانسته است.

سوابق فقهی

چنانچه، پیش از آگاهی هر یک از زوجین نسبت به عیب دیگری، بین آنان دخول صورت پذیرد؛ حق فسخ نکاح، از شخص جاهل به عیب همسر خود، سلب نمی گردد.

زوجه، در صورتی می تواند با استناد به جنون زوج، نکاح را، فسخ نماید که حین عقد، به این عیب آگاه نبوده باشد.

حتی اگر زوجه، حین عقد، نسبت به عنن زوج، آگاه بوده باشد؛ پس از عقد، می تواند با استناد به وجود عیب مزبور در شوهر، نکاح را فسخ نماید.

اگر مردی در ایام عده رجعیه، از عیب زوجه آگاه گردیده؛ و با علم به وجود عیب مزبور در زن، به وی رجوع نماید؛ دیگر نمی تواند به خیار فسخ متوسل گردد.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 8365/7 مورخه 13/10/1382 اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر زوج به هنگام انعقاد نکاح، نسبت به وجود عیب زوجه، آگاه بوده باشد؛ دیگر نمی تواند عقد را، فسخ نماید.

انتقادات

پیشنهاد می گردد قبل از ازدواج، در قوانین موضوعه، مقرراتی برای تشخیص عیوبی که ممکن است در زوجین؛ مستقر بوده؛ و موجبات فسخ نکاح را فراهم نماید؛ وضع گردد؛ تا با انجام برخی معاینات، امکان ازدواج ناخواسته با اشخاصی که مبتلا به مقطوع بودن آلت تناسلی، خصاء، افضاء، قرن و جنون هستند؛ منتفی گردد.

مصادیق و نمونه ها

اگر زن حین انعقاد نکاح، نسبت به ابتلاب زوج به جب، علم داشته باشد؛ دیگر نمی تواند عقد را فسخ نماید.