ماده ۱۳۲۰ قانون مدنی

شهادت بر شهادت در صورتی مسموع است که شاهد اصل، وفات یافته یا به واسطه‌ی مانع دیگری مثل بیماری و سفر و حبس و غیره نتواند حاضر شود.

توضیح واژگان

شهادت بر شهادت، یعنی اینکه دو شخص، نسبت به استماع شهادت دو شخص دیگر، در مورد موضوعی واحد شهادت بدهند. و شهادت بر شهادت یعنی اینکه شخص، در محکمه، به آنچه که در خارج از دادگاه شنیده است؛ شهادت بدهد. و شهادت بر شهادت، یعنی اینکه شخص، خودش ناظر مستقیم واقعه نبوده؛ بلکه آن را از دیگری شنیده؛ و در دادگاه بیان می نماید.

به اخبار اشخاص از آنچه که دیده؛ یا شنیده اند؛ شهادت گویند. و به اخبار ثالث، به سود یکی از طرفین دعوا، و به زیان طرف دیگر، شهادت گویند.

پیشینه

در حقوق انگلیس، در تشخیص مفاهیم و معیارهای شهادت بر شهادت، به رویه دادگاه های این کشور، مراجعه می گردد. 

نکات توضیحی تفسیری دکترین

شهادت غیرمستقیم، در مواردی پذیرفته می شود که دسترسی به شاهد اصلی، ممکن نباشد.

در مواردی که شاهد اصلی، از ادای شهادت خودداری نماید؛ شهادت بر شهادت پذیرفته می گردد.

در حقوق الله، شهادت بر شهادت مسموع نیست.

شهادت بر شهادت، زمانی معتبر است که شهادت اصلی نیز، قابل استماع باشد.

در حقوق الناس نظیر قصاص، طلاق، نسب، غصب، قرض و ...، شهادت بر شهادت پذیرفته می گردد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، در مواردی که شاهد اصلی، ادعا نماید که شاهد فرع را، گواه بر اظهارات خود نگرفته بوده؛ و درنتیجه شهادت بر شهادت را در دعوی مزبور، نپذیرد؛ دراینصورت، قول کسی پذیرفته می گردد که  عادلتر است؛ و اگر درجه عدالت هر دو، به یک اندازه باشد؛ شهادت بر شهادت پذیرفته نخواهدشد.

سوابق فقهی

در مواردی که شاهد اصلی، از ادای شهادت خودداری نماید؛ شهادت بر شهادت پذیرفته می گردد.

شهادت بر شهادت فرع، پذیرفته نیست.

شهادت بر شهادت، از زنان پذیرفته می گردد.