مبنای نظری متفاوت مسئولیت مدنی «عاقله»

مبنای نظری متفاوت مسئولیت مدنی «عاقله» نام مقاله ای از محمد ساردوئی نسب است که در دوره صفر شماره دوازدهم فصلنامه علمی حقوق تطبیق دانشگاه مفید منتشر شده است.

چکیده

در حقوق ایران، خسارات مالی بر اساس قاعده عمومی مسئولیت مدنی قابل جبران است. این نوع مسئولیت مدنی دائر مدار فعل زیانیار است. زیان‌های ناشی از رفتار نامتعارف که عموماً دارای ویژگی تعدی یا تفریط است، بر مرتکب آن رفتار تحمیل می‏شود. در موارد استثنایی قانون رویکرد متفاوتی دارد. مسئولیت ناشی از صدمات بدنی و جانی «موضحه و بالاتر»در موارد «خطای محض» بر «عاقله» تحمیل شده است.

عاقله علاوه بر بستگان شامل ضامن جریره و حاکم (امام) می‌باشد. شارع با اعمال روش تخصیص مسئولیت مدنی و رویکرد جهت دار و مداخله گر، مسئولیت مدنی را بر اشخاصی تحمیل نموده که در وقوع حادثه دخالت نداشته‏ و مطابق عمومات مسئولیتی قابل انتساب به آنان نمی‌باشد. از تحلیل آرای فقها و برخی نصوص شرعی به این نتیجه رسیده‏ایم که شارع از طریق اعمال تئوری «سیاست حقوقی ـ قضایی» و با رویکرد توزیع خسارت، اندیشه تعاون و نوعی بیمه را به عنوان مبنای متفاوتی برای این نوع از مسئولیت مدنی انتخاب کرده است. درحقوق سایر کشورها نیز در خصوص صدمات جانی ناشی از حوادث رویکردی مشابه اتخاذ گردیده و موجب گسترش بیمه‏های اجباری شده است.

کلیدواژه ها

• مسئولیت مدنی عاقله
• خطای محض
• صدمات بدنی
• روش تخصیص مسئولیت مدنی
• تئوری سیاست حقوقی قضایی
• اندیشه تعاون
• اندیشه بیمه
• توزیع خسارت

مواد مرتبط

• ماده 1 قانون مسئولیت مدنی
• ماده 307 قانون مجازات اسلامی