اصول فقه تحلیلی

اصول فقه تحلیلی کتابی است از سید مصطفی محقق داماد، سید مصطفی حسینی نسب و رضا پور محمدی که موسسه بوستان کتاب آن را چاپ کرده است.

محتوای کتاب

کتاب فقه تحلیلی کتابی در 12 فصل تدوین شده است.

1. فصل اول، به تعریف و تاریخچه اصول فقه می پردازد.
2. فصل دوم، حکم شرعی، قلمرو و اقسام آن را بیان می دارد.
3. فصل سوم، متتن فقهی را مورد مداقه قرار می دهد.
4. فصل چهارم، ظهور و چیستی و اقسام آن را مورد بررسی قرار می دهد.
5. فصل پنجم، وضع و قرینه را مطرح می کند.
6. فصل ششم، مربوط به حقیقت و مجاز است.
7. فصل هفتم، در خصوص حقیقت شرعیه است.
8. فصل هشتم، در باب امر و نهی است.
9. فصل نهم، به مفاهیم پرداخته است.
10. فصل دهم، در بیان عام و خاص است.
11. فصل یازدهم، در خصوص مطلق و مقید است.
12. فصل دوازدهم، به تبیین مجمل و مبین می پردازد.

بخشی از کتاب

نویسنده در بخشی از مقدمه کتاب، بیان می دارد:

دانش اصول فقه در دامن ادبیات اسلامی پا به پای علم فقه، پرورش و گسترش یافته است. مومنان طبعا برای یافتن وظیفه شرعی خود چندان مشکلی نداشتند و می توانستند با تمسک به نصوص کتاب و سنت به آسانی به تکالیف خویش دست یابند. اما به تدریج با توسعه حیات اجتماعی و تحولات بشری مومنان که خود را موظف به عمل به شریعت می دانستند و بر این باور بودند که شریعت برای همه افعال آنان تعیین تکلیف نموده به دنبال یافتن احکام شرعی خود قدم بر می داشتند. بسیاری رخدادها مسبوق به سابقه نبود و در خصوص آن هم در کتاب و سنت چیزی نمی یافتند. لذا نیازمند نوعی انطباق بودند. انطباق یعنی تطبیق رخداد مورد نظر با دستورالعمل کلی و یا با اشباه و نظایر آن که حکمی در شریعت داشته است. این انطباق کار چندان آسانی نبود و چه بسا آگاهانه و یا ناخودآگاه ناچار بودند به قواعد مختلف ادبی و سایر دانش ها پناه ببرند. علم اصول فقه، از جمله دانش هایی است که به تدریج در دامن ادبیات اسلامی پرورش یافته است. هرچند ممکن است که این علم را مجموعه ای برگرفته و التقاط شده از سایر علوم نظیر کلام، ادبیات عرب، فلسفه و فقه و جز آن بدانیم، ولی هرگز نمی توان ارزش والای حالت ترکیبی و امتزاجی آن را نادیده گرفت. به هر حال این که علم اصول فقه روشی است که بدون به کارگیری آن هرگز اجتهاد و استنباط احکام شرعی امکان پذیر نخواهد بود.