ماده ۲۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی

در کلیه دعاوی مالی و سایر حقوق الناس از قبیل نکاح ، طلاق ، رجوع در طلاق ، نسب ، وکالت و وصیت که فاقد دلائل و مدارک معتبر دیگر باشد سوگند شرعی به شرح مواد آتی می تواند ملاک و مستند صدور حکم دادگاه قرار گیرد.

توضیح واژگان

دعوای مالی : هر دعوایی که خواسته آن اولا و بذات یا بطور مستقیم مطالبه و تحصیل مال باشد آن را دعوای مالی گویند 612855

دعوای غیر مالی : هر دعوایی که موضوع آن مال نباشد ولو اینکه مع الواسطه منتهی به مال گردد ، آن را غیر مالی گویند.665761

قسم جزء بینه : اگر عده شهود برای شهادت کافی نباشد ، قسم مدعی را قسم جزءبینه می گویند.479270

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

برای پذیرش درخواست سوگند  شرط لازم است :1) دعوا مستند به دلیل و مدرک معتبر نباشد 2) موضوع دعوا از اموری باشد که می توان سوگند واقع شود ، به صراحت این ماده کلیه دعاوی مادی و سایر حقوق الناس می توانند موضوع سوگند واقع شوند 3)درخواست سوگند از کسی باشد که موضوع مورد ادعا منتسب به اوست ( زیرا نمی توان کسی را ملزم نمود تا بر امری که سوگند یاد نماید که از طرف او انجام نشده است.4) شخصی که قرار است سوگند یاد کند باید شخصی باشد که اقرارش نافذ باشد لذا باید بالغ و غاقل و قاصد و مختار باشد.394495

در دعاوی مستند به سوگند ، اصولا اتیان سوگند به عهده خوانده است ، مگر مواردی که خواهان اجرای سوگند می نماید.1283067

سوگند قضایی قاطع دعوا سوگند بتی به معنای قطعی نامیده می شود و به طور مستقل مورد استفاده قرار می گیرد ، توسل به قسم زمانی ممکن است که دعوی مدنی نزد حاکم به موجب اقرار یا شهادت یا علم قاضی بر مبنای اسناد یا امارات ثابت نشده باشد. در این صورت مدعی می تواند حکم به دعوی خود را که مورد انکار مدعی علیه است را منوط به سوگند وی نماید.295369

سوگند تکمیلی منحصر به دعاوی مالی بوده و در دعاوی غیر مالی به استثنای دعاوی اعتباری مطابق ماده 272 ق.ا.د.م سوگند قاطع دعوا استفاده خواهد شد143278

سوابق و مستندات فقهی

اگر اختلاف مطلق و مطلقه در رجوع پس از انقضای عده باشد مرد باید ثابت کند که رجوع در عده محقق شده است و اگر نتوانست ثابت کند زن قسم می خورد که مرد رجوع نکرده است ، البته در فرضی که رجوع با فعل نبوده و مرد ادعا می کند که با قول رجوع کرده است و زن این موضوع را می داند ، در این صورت زن قسم می خورد که «به رجوع مرد آگاهی ندارد» البته ابوحنیفه می گوید قول زن بدوون سوگند نیز پذیرفته است.294169

مصادیق و نمونه ها

دعاوی مربوط به حجر، ثلث و حبس ذاتا غیر مالی می باشند.368960 و دعاوی که به ذات موضوع آن ها مال نمی باشد اما بالعرض مالی هم حاصل می شود نیز غیر مالی می باشند مانند اثبات نسب ، زوجیت،و.../612855

انکار زوجیت با قسم ممکن است ، زیرا قاعده الیمین علی من انکر ، در این مورد صادق می باشد و این ماده نیز سوگند شرعی را برای رد دعوای زوجیت کارامد دانسته است.479748

دادگاه ها در دعاوی خانواده ماننده طلاق ناشی از عسر و حرج برای اثبات عسر و حرج از سوگند استفاده نمی نمایند، با این که این امر نیز از ادله اثبات دعوا می باشد .693722