ماده ۲۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورتی که سوگند از سوی منکر باشد، سوگند بر عدم وجود یا عدم وقوع ادعای مدعی، یاد خواهد شد و چنانچه سوگند از سوی مدعی باشد، سوگند بر وجود یا وقوع ادعا علیه منکر به عمل خواهد آمد. به هرحال باید مقصود درخواست کننده سوگند معلوم و صریح باشد که کدامیک از این امور است.

توضیح واژگان

سوگند نفی علم :هرگاه شخصی مدعی باشد که دیگری دانا بر عمری مربوط به شخص ثالثی می باشد و دیگری منکر این موضوع باشد ، مدعی می تواند از وی بخواهد سوگند بخورد که در مورد امر مربوط به دیگری اطلاع ندارد ، این سوگند را در حقوق اسلامی سوگند نفی علم می گویند.612911

پیشینه

این ماده در قوانین آیین دادرسی مدنی سال های 1290 و 1318 مشابهی نداشته است.699583/699584

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

موضوع قسم عبارت است از امری که مورد سوگند قرار می گیرد و موضوع قسم بر سه قسم است  : وجود امر معین ، عدم امر معین ، نفی علم . 115014 در سوگند فی علم ،عدم اطلاع بر امری موضوع سوگند قرار می گیرد.295391

کسی که سوگند را یاد می کند باید آن را با قطع و به صورت جزم مطرح نماید و در این صورت تفاوتی ندارد که قسم خورنده مدعی باشد یا منکر ، اما اگر موضوع سوگند عمل شخص دیگری غیر از یاد کننده سوگند باشد ، نفی علم کفایت می کند.140055/958729/

سوابق و مستندات فقهی

سوگند در دو مورد به کار می رود : گاهی برای اثبات دعواست مانند جایی  که سوگند همراه با شهادت یک شاهد اقامه می شود و جایی که منکر ، سوگند را به مدعی رد می کند یا حاکم سوگند را در صورت نکول منکر به مدعی رد کند یا جایی که دعوا جز از طریق اعلام مدعی قابل احراز نباشد ، مورد دیگر آن است که سوگند برای نفی دعوا به کار می رود مانند سوگندی که منکر ، یاد کرده و ادعای مدعی را رد می کند . در هر یک از این دو حالت ( یعنی سوگند برای اثبات دعوا یا رد دعوا ) یا موضوع سوگند، عمل اتیان کننده سوگند می باشد یا عمل شخص دیگری می باشد بنابراین چهارنوع سوگند بدست می آید .881474

مصادیق و نمونه ها

سوگند نفی علم مانند آن که خواهان به ادعای طلب مبلغی از مورث خوانده که ترکه متوفی در اختیار اوست طرح دعوی می کند .علی القاعده خواهان باید دلیل ارائه نماید.در این حالت ممکن است خواهان ادعا نماید که خوانده ( وارث) از بدهکاری مورث با خبر است و از خوانده بخواهد اگر علم ندارد و بی اطلاع از سابقه موضوع است قسم یاد کند از این قسم به عنوان سوگند نفی علم تعبیر می شود.793334