ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی

هر گاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود زن حق مهر ندارد مگر در صورتی که موجب فسخ، عنن باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف مهر است.

توضیح واژگان

به مهریه ای که میزان آن، در عقد نکاح معین می گردد؛ مهرالمسمی گویند. و به مهریه ای که با تراضی طرفین، حین العقد تعیین می گردد؛ مهرالمسمی گویند. و مال معینی را که توسط طرفین، یا شخص ثالث مأذون از سوی آنان، به عنوان مهریه تعیین گردد؛ مهرالمسمی می نامند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر پس از دخول، نکاح فسخ گردد؛ زن مستحق مهریه خواهدبود؛ زیرا به مجرد عقد، مهریه به ملکیت زوجه درمی آید؛ ولی اگر زوج، به دلیل فریبکاری زن که منتهی به وصلت مزبور شده؛ عقد را فسخ نماید؛ دراینصورت زوجه، مستحق هیچ مهری نخواهدبود؛ و اگر زوج، استمرار نکاح را، بر فسخ آن ترجیح دهد؛ زوجه مستحق مهریه خواهدبود. و چنانچه فسخ نکاح، پس از دخول رخ دهد؛ با استناد به مفهوم مخالف این ماده، و نیز اینکه زوجه، به محض وقوع نکاح، مالک مهریه می گردد؛ لذا زن مستحق کل مهریه خواهدبود.

هر گاه عقد نکاح، قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود؛ زن حق مهر ندارد؛ زیرا جنبه معاوضی نکاح در ارتباط با مهریه، دلالت بر بازگشت عوضین به مالک پیش از فسخ دارد. و چون دخول رخ نداده؛ عوضی را که زوج، تعهد یا تقبل کرده؛ متعلق به خود او خواهدبود. تلف مهریه در ید زوجه، حسب مورد او را، ملزم به پرداخت مثل یا قیمت خواهدنمود.

در صورتی که موجب فسخ، عنن بوده؛ و حین نکاح، مهریه ای تعیین نگردیده باشد؛ زن مستحق نصف مهرالمثل خواهدبود.

حکم مهریه در وقوع فسخ پیش از دخول، با مواردی که زوجه، قبل از مقاربت مطلقه می گردد؛ متفاوت است.

سوابق فقهی

درصورتیکه بعد از عقد، زوج متوجه شود که زوجه، باکره نبوده؛ و بتواند تدلیس وی را، به اثبات برساند؛ می تواند بدون پرداخت هیچ مهری به زن، نکاح را فسخ نماید.

فسخ نکاح بعد از دخول، حتی به دلیل عیوب زوجه، مسقط مهریه نخواهدبود؛ مگراینکه تدلیس زن، باعث مخفی ماندن عیب مزبور شده باشد.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 3992/7 مورخه 22/5/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر پس از دخول، نکاح فسخ گردد؛ زن مستحق مهریه خواهدبود؛ زیرا به مجرد عقد، مهریه به ملکیت زوجه درمی آید؛ و اثر فسخ، ناظر به آینده است نه گذشته.