ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''ماده 1172 قانون مدنی:''' هیچ یک از [[ابوین]] [[حق]] ندارند در مدتی که [[حضانت]] طفل به عهده آن‌ها است از نگاهداری او امتناع کنند. در صورت امتناع یکی از ابوین‌، [[حاکم]] باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای [[قیم]] یا یکی از اقربا و یا به تقاضای [[مدعی‌العموم]]، نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او‌ است الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.
'''ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی:''' هیچ‌یک از [[ابوین]] [[حق]] ندارند در مدتی که [[حضانت]] [[طفل]] به عهده آن‌ها است از نگاهداری او امتناع کنند. در صورت امتناع یکی از ابوین، [[حاکم]] باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای [[قیم]] یا یکی از [[اقربا]] یا به تقاضای [[دادستان|مدعی‌العموم]]، نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او است الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا مؤثر نباشد حضانت را به خرج [[پدر]] و هرگاه پدر [[فوت]] شده باشد به خرج [[مادر]] تأمین کند.
* [[ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]
* [[ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]


== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
 
* [[ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی|ماده 1168 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی|ماده 1169 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی|ماده 1170 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی|ماده 1171 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی|ماده 1173 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی|ماده 1174 قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی]]
* [[ماده ۱۱۷۵ قانون مدنی|ماده 1175 قانون مدنی]]
* [[ماده ۴ قانون حمایت خانواده]]
* [[ماده 4 قانون حمایت خانواده]]
* [[ماده ۶ قانون حمایت خانواده]]
* [[ماده 6 قانون حمایت خانواده]]


== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
حضانت: نگهداری و تربیت طفل<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6657652|صفحه=|نام۱=عاصف|نام خانوادگی۱=حمدالهی|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=روشن|چاپ=1}}</ref>
منظور از «حضانت» در '''ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی'''، نگهداری و [[تربیت]] طفل می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6657652|صفحه=|نام۱=عاصف|نام خانوادگی۱=حمدالهی|نام۲=محمد|نام خانوادگی۲=روشن|چاپ=1}}</ref> همچنین «مدعی‌العموم»، به معنای صاحب منصبانی است که برای صیانت از [[حقوق عامه]] و نظارت در اجرای [[قانون|قانون‌]]<nowiki/>ها، برابر [[مقرره|مقررات]] خاص خود عمل می‌کنند و امروزه دادستان نام دارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=341636|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>


مدعی‌العموم: صاحب منصبانی که برای صیانت حقوق عامه و نظارت در اجرای قانون‌ها، برابر [[مقرره|مقررات]] خاص خود عمل می‌کنند و امروزه [[دادستان]] نام دارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=341636|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
در خصوص '''ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی''' باید گفت که در حقوق ایران، حضانت هم حق و هم [[تکلیف]] است و در آن طفل، [[ذی‌نفع|ذینفع]] است؛ بنابراین، هرگونه [[توافق]] و [[تراضی]] بین والدین به [[ضرر]] طفل، فاقد اعتبار است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=180340|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref> حضانت، تکلیفی است که ممکن است قانونگذار، بر عهده هریک از والدین طفل قرار دهد؛ بنابراین نمی‌توان از اتیان چنین تکلیفی، امتناع نموده؛ و نیز حضانت، قابل [[اسقاط]] نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=911348|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
به عقیده برخی حقوقدانان، [[تعقیب]] شخصی که از قبول تکلیف حضانت، خودداری نماید، امکان پذیر است.<ref>سیدعلی شایگان.{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1375|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=408056|صفحه=|نام۱=|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
هزینه نگهداری و تربیت طفل با [[نفقه اقارب]] از یک سنخ ولی وسیع‌تر از آن است؛ کودکی که توانایی کار کردن را دارد اما تأمین رشد روحی و ادامه تحصیل او مانع کار کردن است، می‌تواند از پدر [[نفقه]] بگیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=103440|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref>


در حقوق ایران، حضانت هم حق و هم [[تکلیف]] است و در آن طفل ذینفع است. بنابراین هرگونه [[توافق]] و [[تراضی]] بین والدین، به ضرر طفل فاقد اعتبار است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=180340|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref>
گفتنی است نمی‌توان مخارج حضانت را از [[مال|اموال]] طفل تأمین نمود، هزینه حضانت بر عهده پدر بوده، و در صورت فوت او، باید توسط مادر کودک تأمین گردد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی حقوق خانواده|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=911852|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|نام۲=سیدحسین|نام خانوادگی۲=صفایی|نام۳=سیدعزت اله|نام خانوادگی۳=عراقی|نام۴=اسداله|نام خانوادگی۴=امامی|نام۵=سیدمرتضی|نام خانوادگی۵=قاسم‌زاده|نام۶=محمود|نام خانوادگی۶=صادقی|نام۷=عباس|نام خانوادگی۷=ببرزویی|نام۸=احمد|نام خانوادگی۸=حمیدزاده|نام۹=آهنی|نام خانوادگی۹=بتول|چاپ=2}}</ref> همچنین شایان ذکر است که کودکی که توانایی کار کردن را دارد، اما تأمین رشد روحی و ادامه تحصیل او مانع کار کردن است، می‌تواند از پدر، [[نفقه]] بگیرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=103440|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref>


== مطالعات فقهی ==
== مطالعات فقهی ==
در خصوص حضانت در [[فقه امامیه]] سه قول مطرح است؛


# قول اول این است که حضانت حق حاضن است. و از این جهت آن را قابل اسقاط دانسته‌اند.
=== سوابق فقهی ===
در خصوص حضانت، در [[فقه امامیه]]، سه قول مطرح است:
# قول اول این است که حضانت حق [[حضانت|حاضن]] است و از این جهت آن را قابل اسقاط دانسته‌اند.
# قول دوم بیانگر این است که حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است.
# قول دوم بیانگر این است که حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است.
# قول سوم این است که در این خصوص میان پدر و مادر تفاوت وجود دارد؛ به این صورت که حضانت نسبت به مادر حق است و نسبت به پدر هم حق و هم تکلیف است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله مباحث فقهی حقوقی حقوق خانواده (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2031392|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref>
# قول سوم این است که در این خصوص میان پدر و مادر تفاوت وجود دارد، به این صورت که حضانت نسبت به مادر حق است و نسبت به پدر هم حق و هم تکلیف است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سلسله مباحث فقهی حقوقی حقوق خانواده (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2031392|صفحه=|نام۱=اسداله|نام خانوادگی۱=لطفی|چاپ=1}}</ref>
==رویه‌های قضایی==
*با استناد به [[نظریه مشورتی]] شماره ۱۳۴۷/۷ مورخه ۱۳۶۱/۴/۱ [[اداره کل حقوقی قوه قضائیه|اداره حقوقی قوه قضاییه]] و نظر [[نشست قضایی|کمیسیون نشست‌های قضایی]]، به مناسبت نشست قضات دادگستری بوشهر، حضانت قابل اسقاط نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نظرهای مشورتی اداره حقوقی دادگستری جمهوری اسلامی ایران در مسائل مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=|ناشر=روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5529272|صفحه=|نام۱=غلامرضا|نام خانوادگی۱=شهری|نام۲=امیرحسین|نام خانوادگی۲=آبادی|چاپ=}}</ref>
*به موجب نظریه مشورتی شماره ۳۵۴۹/۷ مورخه ۱۳۷۷/۷/۶ اداره حقوقی قوه قضاییه، ابوین طفل، می‌توانند با تراضی هم، حضانت وی را به یکدیگر بسپارند؛ اما حق تعیین ثالث را، جهت حضانت فرزند خود ندارند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری خانواده (بودها و بایدها)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5053796|صفحه=|نام۱=لیلاسادات|نام خانوادگی۱=اسدی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست‌های قضایی مسائل قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5549264|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>
*[[رای دادگاه درباره امتناع مادر از پذیرش حضانت (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۴۰۲۰۸۰)]]
== انتقادات ==
عده‌ای [[ضمانت اجرا|ضمانت اجرای]] موجود در '''ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی''' را برای حفظ [[حقوق کودک]] کافی نمی‌دانند و به ضرورت نظارت و دخالت [[دولت]] در امر حضانت کودک معتقدند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آسیب‌شناسی حقوق کودکان در ایران (با تأکید بر کودک آزاری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2278092|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مدنی قهفرخی|نام۲=امیرحمزه|نام خانوادگی۲=زینالی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آسیب‌شناسی حقوق کودکان در ایران (با تأکید بر کودک آزاری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2277960|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مدنی قهفرخی|نام۲=امیرحمزه|نام خانوادگی۲=زینالی|چاپ=1}}</ref>


== انتقادات ==
== مقالات مرتبط ==
عده‌ای ضمانت اجرای موجود در این ماده را برای حفظ حقوق کودک کافی نمی‌دانند و به نظارت و دخالت [[دولت]] در امر حضانت کودک معتقدند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آسیب شناسی حقوق کودکان در ایران (با تأکید بر کودک آزاری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2278092|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مدنی قهفرخی|نام۲=امیرحمزه|نام خانوادگی۲=زینالی|چاپ=1}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=آسیب شناسی حقوق کودکان در ایران (با تأکید بر کودک آزاری)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2277960|صفحه=|نام۱=سعید|نام خانوادگی۱=مدنی قهفرخی|نام۲=امیرحمزه|نام خانوادگی۲=زینالی|چاپ=1}}</ref>
* [[بررسی وضعیت حقوقی و فقهی قرارداد کارآزمایی بالینی]]


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:مواد قانون مدنی]]
[[رده:حضانت]]
[[رده:حضانت]]
[[رده:حقوق و تکالیف والدین]]
[[رده:اشخاص]]
[[رده:اولاد]]
[[رده:نگاهداری و تربیت اطفال]]
۳۱٬۶۴۱

ویرایش