ماده ۳۷۲ قانون مدنی

اگر نسبت به بعض مبیع، بایع قدرت بر تسلیم داشته و نسبت به بعض دیگر نداشته باشد بیع نسبت به بعض که قدرت برتسلیم داشته صحیح است و نسبت به بعض دیگر باطل است.

توضیح واژگان

تسلیم در لغت، یعنی گردن نهادن، سلام کردن، واگذار نمودن و سپردن. و در اصطلاح حقوقی، تسلیم یعنی اینکه یکی از متعاقدین، طرف دیگر را، نسبت به مال موضوع معامله مسلط نماید.(430794) و به سلطه خریدار بر مبیع، به نحوی که او بدون مانع، بتواند در آن مال، تصرفات متعارف نماید؛ تسلیم گویند.(165430)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

در رابطه با مبیعی که قابل تجزیه است؛ و تسلیم نسبت به بخشی از آن مقدور بوده؛ و نسبت به بخشی دیگر ممکن نمی باشد؛ دراینصورت بیع نسبت به قسمت اول صحیح، و نسبت به قسمت دیگر باطل است. اما به دلیل اینکه بابت تجزیه، زیانی متوجه خریدار نگردد؛ وی می تواند بیع را نسبت به قسمت مقدور التسلیم نیز فسخ نماید.(719423)

در رابطه با مبیعی که قابل تجزیه است؛ و تسلیم نسبت به بخشی از آن مقدور بوده؛ و نسبت به بخشی دیگر ممکن نمی باشد؛ دراینصورت بیع نسبت به قسمت اول صحیح، و نسبت به قسمت دیگر باطل است. اما خریدار می تواند با استناد به خیار تبعض صفقه، بیع را نسبت به قسمت مقدور التسلیم نیز فسخ نماید.(63891)

اگر تاجر ایرانی، 2000 تن شکر را، از یک شرکت چینی خریداری نموده؛ و سپس به یک شرکت ایرانی فروخته باشد؛ و مبیع به وسیله دو کشتی باری، برای خریدار دوم ارسال گردد؛ و در بین راه، یکی از کشتی ها به دست ناوگان جنگی بیفتد؛ و تسلیم نیمی از محصول خریداری شده؛ غیرمقدور گردد؛ دراینصورت بیع، نسبت به بخشی از مبیع، صحیح بوده؛ و نسبت به بخش دیگر باطل گردیده؛ و برای خریدار، خیار تبعض صفقه به وجود می آید.(132149

سوابق فقهی

اگر نسبت به بعض مبیع، بایع قدرت بر تسلیم داشته؛ و نسبت به بعض دیگر نداشته باشد؛ بیع نسبت به بعض که قدرت بر تسلیم داشته؛ صحیح است. زیرا با استناد به قاعده"المیسور لا یسقط بالمعسور"، بایع نمی تواند از تحویل قسمت مقدور التسلیم، خودداری نماید.(70637)