ماده ۷۶ قانون مدنی

کسی که واقف او را متولی قرار داده می‌تواند بدواً تولیت را قبول یا رد کند و اگر قبول کرد دیگر نمی‌تواند رد نماید و اگر رد کرد مثل صورتی است که از اصل، متولی قرار داده نشده باشد.

توضیح واژگان

به تصدی موقوفه، تولیت گویند.(29320) (29322)

به کسی که اداره موقوفه را، به عهده گیرد؛ متولی گویند.(85243)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

به نظر برخی از حقوقدانان، تولیت، عقدی است لازم، که پس از ایجاب و قبول، قابل فسخ نمی باشد.(3280) و به نظر برخی دیگر، اختیار قبول یا رد تولیت، دلالت بر عقد بودن آن ندارد.(22857)

اگر شخص تولیت را قبول نموده؛ اما شروع به ایفای وظایف خود ننماید؛ و یا اعلام کند که به تکالیف مربوط به تولیت، عمل نخواهد نمود؛ دراینصورت وضعیت، همانند موقعی است که برای موقوفه، متولی تعیین نگردیده بود؛ و چون هنوز وی، منعزل نشده است؛ می تواند تصدی موقوفه را عهده دار گردد.(131323)

نمی توان تولیت را، وکالت دانست؛ زیرا پس از قبول متولی، نه واقف می تواند او را عزل نماید؛ و نه خود وی، می تواند از سمت خود استعفا دهد.(694626)

مستندات فقهی

فقها در برخورداری متولی از حق قبول یا رد تولیت، اتفاق نظر دارند.(46734)

سوابق فقهی

حتی اگر متولی، پس از فوت واقف، متوجه گردد که واقف او را، به سمت تولیت تعیین نموده؛ تکلیفی به قبول این مسئولیت ندارد.(9343)

اگر واقف، چند نفر را به ترتیب، جهت تصدی سمت تولیت تعیین نماید؛ با رد یکی از اشخاص مزبور، از آن تاریخ به بعد، موقوفه بلاتصدی باقی می ماند. (9343)

بنا بر احتیاط، متولی نباید از سمت خود استعفا دهد؛ و در صورت استعفا، با مراجعه به قاضی، دوباره می تواند به عنوان تولیت، منصوب گردیده؛ و تصدی موقوفه را، برعهده گیرد. (9343)

اگر واقف، چند نفر را به ترتیب، جهت تصدی سمت تولیت تعیین نماید؛ پذیرش هر یک از متولیان، وجه ملزمی جهت مکلف بودن طبقات بعدی، جهت قبول سمت مزبور نمی باشد.(46738)

متولی منصوب از سوی واقف، وکیل او محسوب نمی گردد.(694626)

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 4080/7 مورخه 19/6/1384 اداره حقوقی قضاییه، اگر شخصی توسط واقف، به عنوان متولی تعیین گردیده؛ نسبت به قبول یا رد سمت مزبور، اقدام ننماید؛ نمی توان وی را، مردود از تولیت محسوب نمود؛ لذا هرگاه مقتضی بداند؛ می تواند نسبت به اتیان وظایف مربوطه، قیام نماید.(66205)