ماده ۱۴۳ قانون مدنی

هر کس از اراضی موات و مباحه قسمتی را به قصد تملک احیا کند مالک آن قسمت می‌شود.

توضیح واژگان

موات در لغت، یعنی مرده و بی روح.(299207) و به زمین هایی که سابقه مالکیت خصوصی آنها، مجهول است؛ و در حال حاضر، بدون کشت بوده؛ و مالکی ندارد؛ اراضی موات گویند.(20201) و به آن دسته از اراضی، که فاقد سابقه بهره برداری بوده؛ و به صورت طبیعی، باقی مانده است؛ زمین موات گویند.(695533) و موات، زمینی است که به جهت بی آبی، پر آبی و یا به دلایلی دیگر، معطل افتاده؛ و از آن، نمی توان بهره برد.(77181)

به زمین هایی که در گذشته، سابقه آبادانی داشته؛ ولی به زور یا با اراده مالک، مورد اعراض قرار گرفته اند؛ اراضی موات عرضی گویند.(437194)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

با استناد به اصل 45 قانون اساسی، امروزه اراضی موات، به دولت تعلق داشته؛ و احیای آنها، دیگر از اسباب تملک به شمار نمی آید؛ و تنها دولت است که می تواند اراضی مزبور را، برابر با مقررات مربوطه، به اشخاص عمومی و یا خصوصی واگذار نماید.(3135)

با توجه به اینکه احیای اراضی موات، عملی حقوقی است؛ بدون وجود قصد تملک، مالکیت ایجاد نمی گردد.(131433) (3130) (131432) بنابراین نمی توان مسافری را، به نیت تهیه آذوقه چند روز خود، در قسمتی از زمین مواتی، سبزی کشت می کند؛ بدون اینکه قصد تملک آن را داشته باشد؛ مالک زمین مزبور دانست.(3130) (131432)

سوابق فقهی

اگر شخصی، در قسمتی از زمین موات، به نیت تملک، منزلی بسازد؛ مالک بنا و اطراف آن می گردد. به اندازه ای که بتواند از آن ملک نفع ببرد.(9960)