ماده ۸۸۰ قانون مدنی

قتل از موانع ارث است بنابراین کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می‌شود اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری.

توضیح واژگان

به وضعیتی اعتباری در یک شیء، که منجر به جلوگیری از تأثیر سبب می گردد؛ مانعیت گویند.(76611)

مانع عبارت است از هر عاملی که منجر به منع وارث، در حصه خویش گردد.(95271)

حجب به وصف، یعنی عاملی که به دلیل وجود در شخص وارث، او را از ارث محروم می نماید.(81962

پیشینه

بر خلاف دین یهود، در آیین های مسیحی و زرتشتی، قتل از موانع ارث است.(767602)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

به نظر یکی از حقوقدانان، اگر شخصی، پدر خود را بکشد؛ تا وارث جد خویش گردد؛ از ارث محروم می شود.(361193) و به عقیده برخی دیگر، درچنین فرضی، محرومیت از ارث را منتفی می دانند.(38801) و در محرومیت قاتل از ارث، سبب و شرط وراثت وجوددارند؛ اما مصلحت موردنظر قانونگذار در این است که، با درنظرگرفتن اوضاع و احوال خاصی، سبب و شرط مزبور، مؤثر واقع نگردند. وگرنه، قتل مورث توسط وارث، شیوع پیدا خواهدکرد.(744659) (46896) و رضایت مقتول جهت کشتن وی را، نمی توان مانع محروم شدن قاتل او از ارث، دانست.(25019) و محرومیت قاتل از ارث را، می توان از مصادیق مانعیت دانست.(76611) و محرومیت قاتل از ارث، از مصادیق حجب به وصف است.(81962)

مستندات فقهی

به موجب روایتی از امام باقر، زن و مرد از دیه یکدیگر ارث می برند؛ مگراینکه یکی از آنان، قاتل دیگری باشد.(1252664) و به موجب روایتی از امام باقر، قاتل، از مقتول خویش ارث نمی برد؛ و ترکه متعلق به ورثه قاتل خواهدبود.(1252484)

سوابق فقهی

در محرومیت قاتل از ارث، تفاوتی نمی کند که قاتل، واحد یا متعدد باشد.(13449)

رویه های قضایی

به موجب نظریه کمیسیون نشست های قضایی، به مناسبت نشست قضایی دادگستری دامغان در مهر 1381، معاونت در قتل عمدی، درصورتیکه از مصادیق تسبیب مندرج در ماده 880 قانون مدنی باشد؛ مانع ارث محسوب می گردد.(143743)

به موجب نظریه مشورتی شماره 6146/7 مورخه 1/7/1379 اداره حقوقی قوه قضاییه، قاتل از دیه مقتول ارث نمی برد.(315033)