ماده ۳۸۳ قانون تجارت

ماده 383 قانون تجارت: در موارد ذیل ارسال‌کننده نمی‌تواند از حق استرداد مذکور در ماده ۳۸۲ استفاده کند:

۱ - در صورتی که بارنامه توسط ارسال‌کننده تهیه و به وسیله متصدی حمل و نقل به مرسل‌الیه تسلیم شده باشد.

۲ - در صورتی که متصدی حمل و نقل رسیدی به ارسال‌کننده داده و ارسال‌کننده نتواند آن را پس دهد.

۳ - در صورتی که متصدی حمل و نقل به مرسل‌الیه اعلام کرده باشد که مال‌التجاره به مقصد رسیده و باید آن را تحویل گیرد.

۴ - در صورتی که پس از وصول مال‌التجاره به مقصد مرسل‌الیه تسلیم آن را تقاضا کرده باشد.

‌در این موارد متصدی حمل و نقل باید مطابق دستور مرسل‌الیه عمل کند معذالک اگر متصدی حمل و نقل رسیدی به ارسال‌کننده داده مادام که مال‌التجاره به مقصد نرسیده مکلف به رعایت دستور مرسل‌الیه نخواهد بود مگر اینکه رسید به مرسل‌الیه تسلیم شده باشد.

توضیح واژگان

بارنامه در اصطلاح سندی است که از سوی متصدی حمل و نقل کالا برای قبول و حمل کالا صادر شده و در آن مشخصات کالا، مشخصات فرستنده و نیز نام مبدأ و مقصد و میزان کرایه قید می شود. این سند باید به امضاء و مهر متصدی حمل و نقل برسد.110404بارنامه کردن را در اصطلاح به معنای ارسال محصولات از طریق مؤسسات حمل و نقل با اخذ بارنامه از آن ها دانسته اند.110408

فلسفه و مبانی نظری ماده

با توجه به رشد روزافزون معاملات تجاری به ویژه در سطح بین المللی، لازم شده است تا اسناد جدیدی در دنیای تجارت ایجاد شوند که سابقاً وجود نداشته اند. از جمله این اسناد می تواند به اسناد مربوط به حمل و نقل کالا اشاره کرد. البته عده ای معتقدند ماهیت این اسناد در حقوق ایران مبهم است.3736660

مطالعات تطبیقی

در ماده فوق بر خلاف مقررات کنوانسیون بین المللی کالا اشاره ای به اسباب توقیف کالا نشده و فقط به یکی از شروط حق توقیف اشاره شده است که عبارت است ازعدم وجود تعهد متصدی حمل و نقل در مقابل گیرنده کالا به شرح مقرر در ماده فوق. 764168

نکات توضیحی تفسیری دکترین

عده ای از ماده فوق استنباط کرده اند که مادام که متصدی حمل و نقل در برابر گیرنده کالا، تعهدی را بر عهده نگرفته باشد، فروشنده حق استرداد کالا یا دادن دستور جدید به وی را دارد. لذا اگر متصدی حمل و نقل در برابر گیرنده تعهدی کرده باشد، فرستنده نمی تواند کالا را مسترد کند و حقی نیز بر آن ندارد.1837960 هم چنین بر اساس بند اول ماده فوق اگر بارنامه یا اسناد مالکیت به گیرنده کالا تسلیم شود، فروشنده نمی تواند کالا را توقیف کند. 764164

عده ای حقی را که گیرنده کالا به طور مستقیم بر متصدی دارد، نتیجه شرط ضمنی قرار داد حمل و نقل و به سود گیرنده و در واقع نوعی «تعهد به سود ثالث» دانسته اند . برخی نیز این حق را از آثار مالکیت بر کالای حمل شده می دانند.2916248