ماده ۲۹۳ قانون تجارت

اعتراض در موارد ذیل بعمل می‌آید:

1. در مورد نکول.
2. در مورد امتناع از قبول یا نکول.
3. در مورد عدم تأدیه.

اعتراضنامه باید در یک نسخه تنظیم و بموجب امر محکمه بدایت بتوسط مأمور اجراء بمحل اقامت اشخاص ذیل ابلاغ شود:

1. محال‌علیه.
2. اشخاصی که در برات برای تأدیه وجه عندالاقتضاء معین شده‌اند.
3. شخص ثالثی که برات را قبول کرده‌است.

اگر در محلی که اعتراض بعمل می‌آید محکمه بدایت نباشد وظایف او با رعایت ترتیب بعهده امین صلح یا رئیس ثبت اسناد یا حاکم محل خواهدبود.

توضیح واژگان

اعتراض امتناع: اعتراضی است که دارنده برات، به دلیل خودداری براتگیر، از ذکر قبول یا نکول در سند مزبور به هنگام رؤیت آن، به عمل می‌آورد. (۲۰۵۰۹)

اعتراض نامه: به اظهارنامه ای که متضمن واخواست برات یا سفته باشد، اعتراض نامه گویند. (۲۰۵۱۸)

نکول: در لغت یعنی کف و خودداری. (۸۶۱۳۹)

پیشینه

به موجب ماده ۴۳ قانون متحدالشکل ژنو، اعتراض نکول، این حق را برای دارنده برات، به وجود می‌آورد که بتواند وجه آن را، بلافاصله از مسئولین برات مطالبه نماید. و همچنین برابر با ماده ۴۴ همان پیمان، برخلاف حقوق ایران، درصورت اقدام به واخواست نکول، دیگر نیازی به اعتراض عدم تأدیه نیست. (۴۵۸۲۲۵)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مهلت واخواست عدم تأدیه، دررابطه با اعتراض نکول، یا اعتراض امتناع از قبول یا نکول نیز، مرعی است. (۴۵۸۲۱۹) (۶۱۹۸۶۰) که البته عرف و عادت بازرگانان، دلالت بر چنین امری می‌نماید. (۴۵۸۲۱۹).

واخواست نکول، به اثبات این امر می‌پردازد که برات دهنده، نزد براتگیر محل نداشته؛ و درنتیجه براتگیر نیز، مکلف به تأدیه مبلغ برات در سررسید نمی‌باشد. بلکه دارنده به براتگیر مراجعه نموده؛ و با نکول وی مواجه گردیده‌است؛ که حالا باید به ازطریق رجوع به اشخاص دیگری، به احقاق حق خویش بپردازد. (۴۵۸۲۱۶)

به‌طور کلی می‌توان واخواست را، به دو نوع واخواست نکول، و واخواست عدم تأدیه تقسیم نمود. (۵۴۴۸۸۸)

انتقادات

مقنن، تنها تنظیم یک نسخه از واخواست را پیش‌بینی نموده؛ درحالی که در رویه عملی دادگاه‌ها، اعتراض نامه حداقل در سه نسخه تنظیم می‌گردد؛ که نسخه اصلی آن به براتگیر ابلاغ می‌گردد؛ و پس از قید مراتب ابلاغ در سایر نسخ، یکی از دو نسخه دیگر، بایگانی شده؛ و دیگری هم به دارنده برات تحویل داده می‌شود. و اگر مسئولان برات، چند شخص باشند؛ به تعداد هر یک از آنان، تنظیم یک نسخه اضافه نیز، لازم است. (۹۴۸۹۷۹)