ماده ۹۴۳ قانون مدنی

اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند هر یک از آن‌ها که قبل از انقضای عده بمیرد دیگری از او ارث می‌برد لیکن اگر فوت یکی از آن‌ها بعد از انقضای عده بوده یا طلاق بائن باشد از یکدیگر ارث نمی‌برند.

توضیح واژگان

وارث در لغت یعنی باقی(۲۰۲۲۱) و در اصطلاح حقوقی، به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبری بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می‌یابد. (۱۰۶۳۱۴۶)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

انحلال نکاح، به هر دلیلی که باشد؛ اعم از فسخ و فوت یکی از زوجین و …، مانع ارث بری است؛ (۳۷۰۱۴۶) (۱۰۸۲۹۴۳) مگر درمورد مرگ در زمان عده رجعیه. (۱۰۸۲۹۴۳) چراکه تا پایان ایام عده رجعیه، بسیاری از آثار نکاح، ازجمله توارث، به قوت خود باقی هستند. (۳۶۳۴۰۱) مطلقه رجعیه، در حکم زوجه می‌باشد؛ به همین دلیل، توارث در ایام عده، ادامه دارد. (۳۶۱۰۴۶) (۶۲۸۵۳)

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام باقر، توارث در دوران عده رجعیه، قطع نمی‌شود. (۱۱۲۱۰۹۵)

سوابق فقهی

در طلاق زوجه غایب مفقودالاثر به دستور حاکم، تا پایان عده، توارث وجود دارد؛ زیرا چنین طلاقی، رجعی محسوب می‌گردد. (۱۲۴۶۰۷۸) زیرا برخلاف طلاق بائن، در طلاق رجعی، مطلقه تا پایان عده، در حکم زوجه می‌باشد؛ پس در این ایام، توارث بین آن دو، قطع نمی‌شود. (۱۳۶۸۴) اما چنانچه در طلاق خلع و مبارات، زوجه به مال بذل شده؛ رجوع نماید؛ و مرد، پیش از رجوع به زن بمیرد؛ توارث منتفی است؛ چون مرد، قبل از ایجاد رابطه زوجیت، فوت نموده‌است. (۴۹۹۸۹)

رویه‌های قضایی

به موجب نظر کمیسیون نشست‌های قضایی، به مناسبت نشست قضات دادگستری هشترود، برخلاف طلاق رجعی، که در ایام عده آن، مطلقه در حکم زوجه است؛ و مرد حق رجوع به زوجه را دارد؛ در ایام عده فسخ نکاح و طلاق بائن، به دلیل عدم امکان رجوع، توارث نیز منتفی است. (۲۵۲۷۶۴)