ماده ۳۶۸ قانون تجارت

مخارجی که حق العمل کار کرده و برای انجام معامله و نفع آمر لازم بوده و همچنین هر مساعده که به نفع آمر داده باشد باید اصلاً و منفعتاً به حق العمل کار مسترد شود.

حق العمل کار می‌تواند مخارج انبارداری و حمل و نقل را نیز به حساب آمر گذارد.

توضیح واژگان

حق انبارداری: حقی است بابت نگهداری کالای بازرگانان، در انبارهای معلوم.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مفاد این ماده مطابق اصل بوده؛ و لزوم رعایت حرمت عمل انسان نیز، مؤید آن است. و توافق برخلاف مفاد ماده مزبور نیز امکانپذیر است. اما درمورد آن قسمت که قانونگذار مقرر داشته (... هر مساعده که به نفع آمر داده باشد؛ باید اصلاً و منفعتاً به حق العمل کار مسترد شود… .)؛ باید متذکر شد که این موضوع، درصورتی است که معاملات تجاری مورد حق العمل کاری، معاملات عادی تجارتی باشد؛ زیرا دربارهٔ انجام معاملات بزرگ، و معاملاتی که مال التجاره مورد بحث، قبلاً در نزد حمل العمل کار تودیع نمی‌شود؛ یا آنکه مال التجاره خریداری شده؛ به حق العمل کار تسلیم نمی‌شود؛ اغلب اوقات آمر غیر از کمیسیون، وجه دیگری بابت مخارج خود پرداخت نمی‌کند. و مخارجی که حق العمل کار بابت انجام معامله می‌نماید؛ به عهده خود او می‌باشد؛ مثلاً حق العمل کاری که سعی می‌کند سفارشاتی را، برای خرید اجناسی مانند کشتی، یا اتومبیل و … دریافت کند؛ مجبور است هزینه‌های هنگفتی را متحمل گردد. در این قبیل موارد، اصیل تصریح می‌نماید که هزینه‌های مزبور را برعهده نخواهد گرفت. و درنتیجه تقریباً معامله، شکل دلالی را به خود خواهد گرفت.

حق دالانداری را، که اختصاص به کاروانسراها و تیمچه‌ها دارد؛ باید اخص از حق انبارداری دانست.

مصادیق و نمونه‌ها

تأمین هزینه‌های صدور برات، که جهت تأدیه بهای مال التجاره ای که حق العمل کار، خریداری نموده؛ صرف گردیده؛ برعهده اصیل است.