ماده ۴۲ قانون مدنی

رُقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی برقرار می‌گردد.

توضیح واژگان

رقبی، در لغت یعنی انتظار. (۳۲۴۳) (۱۳۱۲۴۲) و رقبی، در لغت، یعنی انتظار، پاییدن و چشم داشت. (۱۰۴۸۹۷) و در اصطلاح، به اعطای حق استفاده مجانی از عین، برای مدت معین، رقبی گویند. (۸۴۰۱۱۴) و اباحه انتفاع برای مدت معین را، رقبی گویند. (۸۲۹۲۹)

به رقبای فاقد مدت، اطلاق رقبی گویند. (۸۴۰۱۲۵)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

تعلیق در عمری، رقبی و سکنی، موافق قاعده است. (۲۹۰۰۵)

ممکن است حق انتفاع، مرکب از عمری و رقبی باشد؛ به‌طور مثال، مالک، این حق را برای منتفع، تا زمان حیات وی، و برای وراث منتفع، به مدت ده سال پس از مرگ او، ایجاد نماید. (۴۶۴۵۴)

عمری، سکنی، و رقبی، مبتنی بر مسامحه بوده؛ لذا ممکن است مدت رقبی، به‌طور دقیق ذکر نگردد. پس اگر مالک، حق انتفاع از گاو را، برای دوران شیردهی در بهار قرار داده؛ و معلوم نباشد که مدت مزبور، از چه زمان شروع گردیده؛ و تا چه وقت ادامه خواهد یافت؛ چنین رقبایی صحیح است. (۴۶۴۵۶)

اگر پیش از پایان مدت رقبی، منتفع بمیرد؛ وراث وی، از مورد انتفاع، بهره‌مند می‌گردند؛ اما نه به جهت ارث، بلکه به لحاظ لازم بودن عقد. همچنین است فرض فوت مالک پیش از انقضای مدت، که منجر به انحلال رقبی نخواهدشد. (۴۶۴۵۲)

عناصر عمری و رقبی، یکسان بوده؛ و تنها تفاوت آنها، در نوع مدت است. (۴۶۴۵۷)

سوابق فقهی

شرایط صحت وقف، باید در مورد عمری و رقبی نیز، رعایت گردد. (۹۲۸۹)

وجه تسمیه رقبی، در این است که رقبه ملک، برای مدتی معین، به مالک سپرده می‌شود. (۸۹۷۱۳)

مدت رقبی، ناظر به عمر هیچ‌کس نیست. (۴۲۷۰۵۷)