واکاوی مفهومی معیارهای برابری و نابرابری در نظریه‌های عدالت و عدالت جنسیتی

واکاوی مفهومی معیارهای برابری و نابرابری در نظریه‌های عدالت و عدالت جنسیتی نام مقاله ای است از فریبا علاسوند که در شماره سه دوره پنجاه و دو (پاییز 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی  تهران منتشر شده است.

چکیده

مسئلة این مقاله واکاوی معیار جنسیت به‌مثابۀ معیار اصلی در عدالت جنسیتی و به‌منظور درک نسبت میان آن و معیارهای مطرح در نظریه‌های مهم عدالت است. این معیارها عبارت‌اند از انصاف، نیاز، شایستگی. فمینیست‌ها نیز معیار جدیدی اضافه کرده و موضوع عدالت جنسیتی را پیش کشیده‌اند. مقالۀ حاضر به این پرسش پاسخ خواهد داد که جنسیت و عدالت جنسیتی به‌عنوان یک مفهوم متطور به چه معنا هستند و چه نسبتی با معیارهای مطرح در نظریه‌های عدالت دارند؟ بر این اساس، هدف از این مقاله این است که با واکاوی دقیق مفهوم جنسیت، بدانیم نسبت میان معیارها در نظریه‌های مهم عدالت با جنسیت چیست. روش این پژوهش گردآوری داده‌ها و سپس تحلیل محتوای آنهاست. نتایج این پژوهش عبارت است از: نظریه‌های عدالت تا حد زیادی کورجنس بوده و مبدأ قریب به اتفاق این نظریات دانش اقتصاد و علوم سیاسی‌اند. فمینیست‌ها به نظریه‌های اصلی عدالت بی‌اعتنا بوده‌اند، چنانکه در این نظریه‌ها نیز به جنسیت توجه چندانی نشده است. تنها در نظریۀ جان رالز و نوشته‌های او اشاراتی به مفاهیم کلیدی فمینیستی شده است و برای وی جنسیت زنان همان قدر اهمیت دارند که سایر طبقات ضعیف در جامعه مانند معلولان، فقرا. سایر نظریه‌ها بیشتر به کلان تفکر اصلی نظریه‌پرداز متعهدند تا بخواهند مسائل گروهی مانند زنان را حل کنند. اگرچه فمینیست‌ها کوشیده‌اند که ربط خود را با نظریه‌های عدالت به‌گونه‌ای حفظ کنند، آنها در اصل تنها به برابری متعهدند. به همین سبب، عدالت جنسیتی در واقع قرائتی زنانه از نظریة برابری در نتایج است و به‌عنوان یک استراتژی در مرحلۀ گذار به برابری جنسیتی مورد توجه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• استحقاق
• انصاف
• شایستگی
• عدالت
• عدالت جنسیتی
• نابرابری
• نیاز