ماده ۵۱۲ قانون مدنی

در اجارهٔ اشخاص، کسی که اجاره می‌کند مستأجر و کسی که مورد اجاره واقع می‌شود اجیر و مال‌الاجاره، اجرت نامیده می‌شود.

توضیح واژگان

اجاره اشخاص: قراردادی که به موجب آن، مستأجر مالک منفعت اجیر می‌گردد را، اجاره اشخاص نامند.

اجیر: به اجاره دهنده در اجاره خدمات، اجیر گویند.

اجرت: عوضی را که مستأجر، در مقابل استعمال منافع، به مؤجر تأدیه نماید؛ اجرت گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اجاره اشخاص، قراردادی است تملیکی، که به موجب آن منافع اجیر، با عوض معین مورد معامله قرار می‌گیرد.

تعهد اجیر درمقابل مستأجر، ممکن است به دو گونه متفاوت باشد:

- تعهد به انجام کاری که عهده‌دار گردیده؛ که موضوع اصلی قرارداد بوده؛ و به‌طور معمول، باید نتیجه مورد توافق متعاقدین را محقق نماید.

- تعهد به محافظت از مالی که برای تعمیر، اصلاح یا تغییر به او سپرده شده‌است.

اگر اجیر نتواند مالی را که به او سپرده شده؛ به نحو مطلوب ساخته؛ یا اصلاح و تعمیر نماید؛ مقصر بوده؛ و باید خساراتی را، که درنتیجه تقصیر او به وجود آمده؛ جبران نماید. مگراینکه اثبات نماید عدم اجرای تعهد، ناشی از فورس ماژور بوده‌است.

اجیر، در تعهد تبعی، نسبت به محافظت از مالی که برای تعمیر یا اصلاح، به او سپرده شده‌است؛ امین بوده؛ و غیر از موارد اثبات تعدی و تفریط، نمی‌توان او را ضامن دانست.

شخصی که اجیر می‌گردد تا عمل خاصی را، در مدت مشخصی انجام داده؛ و تا زمان اتیان آن عمل به‌طور کامل، آن را رها ننماید؛ بدین نحو که زمان شروع به کار، معین باشد؛ چنین شخصی، در حکم اجیر خاص بوده؛ و نمی‌تواند در مدتی که مکلف به انجام عمل مزبور است؛ اقدام به کاری نماید که با اجرای تعهد او منافات دارد. اما در اوقاتی که حسب عرف و عادت مستثنی گردیده؛ و شخص می‌تواند به صرف غذا مبادرت ورزیده؛ یا اینکه بخوابد؛ اشکالی ندارد که اقدام به کار دیگری نماید؛ مگراینکه آن عمل، موجب ضعف و ناتوانی اجیر گردیده؛ و اجرای تعهد موضوع اجاره را، با اختلال مواجه سازد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، مطالبه حق‌الزحمه در مقابل نگارش قرآن اشکالی ندارد.

مصادیق و نمونه‌ها

• می‌توان زنی را اجیر نمود تا نطفه تلقیح شده را، در رحم خود پرورش دهد.