ماده ۸۰۴ قانون مدنی

در صورت رجوع واهب نماات عین موهوبه اگر متصل باشد مال واهب و اگر منفصل باشد مال متهب خواهد بود.

توضیح واژگان

به فایده و ثمره ای که به تدریج، از عین مال به دست آمده؛ و به نحو محسوس، از عین آن مال نمی کاهد؛ منفعت گویند.

پیشینه

در حقوق همه کشورهای عربی، به جز لبنان، نظریه قهقرایی را، در رابطه با سقوط تعهدات و یا انحلال عقود پذیرفته اند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مالکیت تبعی، ممکن است نسبت به نتایج طبیعی مال، ایجاد گردد؛ نظیر مالکیت نسبت به گندمی که از زمین می رویَد. و منفعتی که به صورت مال مادی، از عین مال به دست آید را، منفعت مادی نامند. مانند میوه درخت. چنین منافعی، پس از جدایی از عین، مال مستقلی محسوب می گردند.و مالک عین، نسبت به ثمرات و نتایج آن، مالکیت تبعی دارد.

قانونگذار در این ماده، همان نظری را اتخاذ نموده؛ که درمورد. مالکیت منافع در فاصله بین عقد تا اقاله، مقرر داشته بود. یعنی منافع منفصله مال، از تاریخ انعقاد هبه تا هنگام عدول واهب از آن، متعلق به متهب است. درواقع اثر رجوع ازهبه، همچون اثر اقاله، و تلف مبیع قبل از قبض، ناظر به آینده است نه گذشته.

ارزش افزوده و اضافه قیمتی که بر اثر تعمیرات، و یا تغییرات متهب در عین موهوب به وجود آمده است؛ درصورت رجوع واهب از هبه، همچنان به متهب تعلق خواهد داشت.

سوابق فقهی

درصورت رجوع واهب از هبه، منافع منفصل مال، ازتاریخ عقد تا زمان رجوع، متعلق به متهب بوده؛ و منافع متصلی که در ایام مزبور به دست آمده؛ به واهب اختصاص می یابد.

رویه های قضایی

به موجب نظریه شماره 886 مورخه 13/6/1375 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه افتتاح کننده حساب در بانک، سپرده را به فرزند خود هدیه نموده است؛ جایزه ای که بر اثر قرعه کشی، نصیب آن سپرده گردیده؛ به تبع اصل مبلغ پس انداز؛ به فرزند شخص مزبور تعلق دارد.

مصادیق و نمونه ها

• اگر زید، گاو ماده ای را، به عمرو هبه نموده باشد؛ و پس از چندی که پشیمان شده؛ و از هبه خود رجوع می نماید؛ آن حیوان حامله باشد؛ دراینصورت حمل پس از تولد، باید به متهب واگذار شود.