ماده ۸۸۳ قانون مدنی

هر گاه پدر بعد از لعان رجوع کند پسر از او ارث می‌برد لیکن از ارحام پدر و همچنین پدر و ارحام پدری از پسر ارث نمی‌برند.

توضیح واژگان

لعان در لغت، یعنی دور کردن و در فقه، به مباهله بین زوجین به نحو خاص، لعان گویند.    و در شرع، در حقوق، لعان عبارت است از اینکه شخصی، به همسر خود نسبت زنا بدهد و گواهی هم برای اثبات ادعای خویش نداشته باشد. دراینصورت ممکن است بین آن دو، ازطریق لعنت و نفرین جدایی حاصل شود.

مانع وراثت، خصوصیتی در وارث است که شرعاً، او را از ارث محروم می نماید.

فرزند لعان، به کسی گویند که توسط پدرش، ازطریق ملاعنه نفی شده است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

باوقوع لعان، رابطه خویشاوندی بین پدر و پسر برای همیشه قطع می گردد. لذا رجوع از لعان، به منزله اقراری است که فقط، می تواند به ضرر پدر باشد و اقرار به ضرر دیگران، فاقد اثر است. به همین دلیل با رجوع از لعان، پسر از پدر ارث می برد؛ ولی پدر حق ارث بری از او را ندارد.  

بین فرزند ملاعنه و اقربای پدر او، رابطه ارث بری قطع می گردد. مگر اینکه آنان به خویشاوندی با فرزند، اقرار نمایند.

این ماده دلالت بر فرضی بودن عدم انتساب فرزند به پدر خویش دارد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، رجوع از لعان، موجب ارث بری فرزند از پدر گردیده، ولی دیگر، پدر از او ارث نمی برد.

سوابق فقهی

رجوع از لعان، در آنچه که به ضرر مرد است؛ مؤثر بوده و در آنچه که به نفع او است؛ اثری ندارد. بدین ترتیب، پس از تکذیب لعان توسط پدر، فرزند از پدر ارث برده؛  ولی پدر و خویشان پدری، از او ارث نمی برند؛ و از اقربای پدر نیز به او، ارثی تعلق نخواهدگرفت.

انتقادات

این ماده دارای ایراد نگارشی است. به جای (لیکن از ارحام پدری ارث نمی برد)؛ باید نوشته می شد: (همچنین پدر و ارحام پدری، از فرزند ارث نمی برند).