ماده ۹۴۱ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «سهم‌الارث زوج و زوجه از ترکه‌ی یکدیگر به طوری است که در مواد ۹۱۳، ۹۲۷ و ۹۳۸ ذ...» ایجاد کرد) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
سهم‌الارث زوج و زوجه از | سهم‌الارث زوج و زوجه از ترکهٔ یکدیگر به طوری است که در مواد ۹۱۳، ۹۲۷ و ۹۳۸ ذکر شده‌است. | ||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
به نصیب قانونی وارث از ترکه مورث، سهم الارث گویند.( | به نصیب قانونی وارث از ترکه مورث، سهم الارث گویند. (۸۳۳۱۲) | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
در دین مسیح، چنانچه متوفی دارای اولاد بوده باشد؛ اولاد و زوجه او، به تساوی ارث | در دین مسیح، چنانچه متوفی دارای اولاد بوده باشد؛ اولاد و زوجه او، به تساوی ارث می‌برند. (۷۶۷۷۷۸) و به موجب ماده ۵۷ آیین‌نامه زرتشتیان، درصورتیکه متوفی، فاقد فرزند باشد؛ نیمی از ترکه او، به همسرش می‌رسد؛ و درموردی که میت، دارای فرزند بوده‌است؛ سهم زوج او، برابر با سهم اولادش می‌باشد. (۷۶۷۷۷۴) | ||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی تفسیری دکترین == | ||
اگر متوفی دارای زوج و جد و جده پدری و نیز جد و جده مادری باشد؛ نصف ترکه به شوهر او رسیده؛ و ثلث آن نیز، نصیب جد و جده مادری میت گردیده؛ و آنچه باقی | اگر متوفی دارای زوج و جد و جده پدری و نیز جد و جده مادری باشد؛ نصف ترکه به شوهر او رسیده؛ و ثلث آن نیز، نصیب جد و جده مادری میت گردیده؛ و آنچه باقی می‌ماند؛ به جد و جده پدری می‌رسد. (۳۸۹۴۰) و اگر ورثه متوفی، منحصر باشند به زوج و خواهران ابوینی و خواهران امی وی، در اینصورت به دلیل زیاد بودن فرض وراث نسبت به ماترک، عول پیش آمده؛ و نقص به سهم خواهران ابوینی میت، وارد خواهدشد. (۲۶۵۶۶۰) و اگر میت، دارای چند عمو و چند دایی و زوج باشد؛ دراینصورت، سهم دایی‌های وی، ثلث ترکه بوده؛ و نصف ماترک نیز به زوج رسیده؛ و آنچه که باقی می‌ماند؛ متعلق به عموهای متوفی خواهدبود؛ که درواقع، وجود زوج در بین ورثه، موجب کاهش شدید حصه اعمام متوفی، و ورود نقص به سهم آنان شده‌است. (۳۹۴۸) | ||
درصورتیکه متوفی، حتی از همسر دیگری، دارای فرزند یا نوه باشد؛ سهم زوجه وی، ثمن ترکه است.( | درصورتیکه متوفی، حتی از همسر دیگری، دارای فرزند یا نوه باشد؛ سهم زوجه وی، ثمن ترکه است. (۱۰۶۵۸۸۷) (۲۷۱۳۲۲) و درصورتیکه حتی زوجه، از شوهر سابق خود دارای فرزندی باشد؛ دراینصورت سهم شوهر حین الفوت او، ربع ترکه است. (۸۲۸۶۱) (۳۸۹۹۶) (۲۷۲۱۴۳) اما هرگاه ابوین متوفی، با زوجه او جمع گردند؛ به دلیل فقدان فرزند برای میت، زوجه متوفی، ربع ترکه را به ارث خواهدبرد. (۴۹۵۸۵) | ||
== مستندات فقهی == | == مستندات فقهی == | ||
در روایتی از امام باقر، سهم زوج میت از ترکه، درصورت وجود فرزند برای متوفی، ربع ماترک است.( | در روایتی از امام باقر، سهم زوج میت از ترکه، درصورت وجود فرزند برای متوفی، ربع ماترک است. (۱۲۵۷۵۳۷) و امام صادق، سهم زوج را در فرض فقدان فرزند برای متوفی، نصف ترکه دانسته‌است. (۱۲۵۸۷۶۵) | ||
== سوابق فقهی == | == سوابق فقهی == | ||
درمواردیکه وراث متوفی، منحصر به همسر و اعمام و اخوال او باشند؛ در چنین فرضی، همسر میت، حد اعلای خود را به ارث برده؛ و ثلث ماترک نیز به اخوال او رسیده؛ و آنچه از ترکه باقی بماند؛ نصیب اعمام وی خواهدشد.( | درمواردیکه وراث متوفی، منحصر به همسر و اعمام و اخوال او باشند؛ در چنین فرضی، همسر میت، حد اعلای خود را به ارث برده؛ و ثلث ماترک نیز به اخوال او رسیده؛ و آنچه از ترکه باقی بماند؛ نصیب اعمام وی خواهدشد. (۲۹۴۴۱۱) پس زوج و زوجه، در فرض فقدان فرزند برای متوفی، از فرض اعلای خود، ارث می‌برند. (۵۴۳۰۳۰) بنابراین هرگاه متوفی، دارای زوجه و اخوه ابوینی و اخوه مادری و جد مادری باشد؛ دراینصورت ربع ترکه به زوجه وی رسیده؛ ثلث ترکه به اخوه و جد مادری میت می‌رسد؛ که به‌طور مساوی، از آن بهره‌مند می‌گردند؛ و آنچه باقی می‌ماند؛ متعلق به اخوه ابوینی است؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنها تقسیم می‌گردد. (۱۳۷۹۶) | ||
== | == رویه‌های قضایی == | ||
نظریه مشورتی شماره | نظریه مشورتی شماره ۵۴۹۲/۷ مورخه ۲۰/۸/۱۳۸۶، در فرضی که یک زن و فرزند او، فوت نموده باشند؛ و تاریخ وفات هیچ‌یک از آن دو، معلوم نباشد؛ زوج آن زن را، مستحق نصف ترکه می‌داند. (۱۳۷۴۵۵۳) چراکه به موجب دادنامه شماره ۸۳۹/۲۵ مورخه ۹/۱۲/۱۳۷۲ شعبه ۲۵ دیوان عالی کشور، حصه زوجه یا زوجات، در فرضی که متوفی فاقد فرزند باشد؛ ربع ترکه است. پس دادنامه شماره ۱۸۵/۲۴ مورخه ۲۹/۳/۱۳۶۹ شعبه ۲۴ دیوان عالی کشور، سهم زوجه را درصورت وجود فرزند برای متوفی، ثمن ترکه دانسته‌است. (۶۶۱۴۲۰) قضات دادگاه‌های حقوقی ۲ تهران نیز، در نشست مورخه ۲۴/۲/۱۳۶۶، به اتفاق آرا، حصه زوجه متوفی را در فرض وجود فرزند برای وی از همسر سابق او، ثمن ترکه دانسته‌اند. (۴۲۴۰۷) | ||
نسخهٔ ۲۲ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۴۱
سهم‌الارث زوج و زوجه از ترکهٔ یکدیگر به طوری است که در مواد ۹۱۳، ۹۲۷ و ۹۳۸ ذکر شده‌است.
توضیح واژگان
به نصیب قانونی وارث از ترکه مورث، سهم الارث گویند. (۸۳۳۱۲)
پیشینه
در دین مسیح، چنانچه متوفی دارای اولاد بوده باشد؛ اولاد و زوجه او، به تساوی ارث می‌برند. (۷۶۷۷۷۸) و به موجب ماده ۵۷ آیین‌نامه زرتشتیان، درصورتیکه متوفی، فاقد فرزند باشد؛ نیمی از ترکه او، به همسرش می‌رسد؛ و درموردی که میت، دارای فرزند بوده‌است؛ سهم زوج او، برابر با سهم اولادش می‌باشد. (۷۶۷۷۷۴)
نکات توضیحی تفسیری دکترین
اگر متوفی دارای زوج و جد و جده پدری و نیز جد و جده مادری باشد؛ نصف ترکه به شوهر او رسیده؛ و ثلث آن نیز، نصیب جد و جده مادری میت گردیده؛ و آنچه باقی می‌ماند؛ به جد و جده پدری می‌رسد. (۳۸۹۴۰) و اگر ورثه متوفی، منحصر باشند به زوج و خواهران ابوینی و خواهران امی وی، در اینصورت به دلیل زیاد بودن فرض وراث نسبت به ماترک، عول پیش آمده؛ و نقص به سهم خواهران ابوینی میت، وارد خواهدشد. (۲۶۵۶۶۰) و اگر میت، دارای چند عمو و چند دایی و زوج باشد؛ دراینصورت، سهم دایی‌های وی، ثلث ترکه بوده؛ و نصف ماترک نیز به زوج رسیده؛ و آنچه که باقی می‌ماند؛ متعلق به عموهای متوفی خواهدبود؛ که درواقع، وجود زوج در بین ورثه، موجب کاهش شدید حصه اعمام متوفی، و ورود نقص به سهم آنان شده‌است. (۳۹۴۸)
درصورتیکه متوفی، حتی از همسر دیگری، دارای فرزند یا نوه باشد؛ سهم زوجه وی، ثمن ترکه است. (۱۰۶۵۸۸۷) (۲۷۱۳۲۲) و درصورتیکه حتی زوجه، از شوهر سابق خود دارای فرزندی باشد؛ دراینصورت سهم شوهر حین الفوت او، ربع ترکه است. (۸۲۸۶۱) (۳۸۹۹۶) (۲۷۲۱۴۳) اما هرگاه ابوین متوفی، با زوجه او جمع گردند؛ به دلیل فقدان فرزند برای میت، زوجه متوفی، ربع ترکه را به ارث خواهدبرد. (۴۹۵۸۵)
مستندات فقهی
در روایتی از امام باقر، سهم زوج میت از ترکه، درصورت وجود فرزند برای متوفی، ربع ماترک است. (۱۲۵۷۵۳۷) و امام صادق، سهم زوج را در فرض فقدان فرزند برای متوفی، نصف ترکه دانسته‌است. (۱۲۵۸۷۶۵)
سوابق فقهی
درمواردیکه وراث متوفی، منحصر به همسر و اعمام و اخوال او باشند؛ در چنین فرضی، همسر میت، حد اعلای خود را به ارث برده؛ و ثلث ماترک نیز به اخوال او رسیده؛ و آنچه از ترکه باقی بماند؛ نصیب اعمام وی خواهدشد. (۲۹۴۴۱۱) پس زوج و زوجه، در فرض فقدان فرزند برای متوفی، از فرض اعلای خود، ارث می‌برند. (۵۴۳۰۳۰) بنابراین هرگاه متوفی، دارای زوجه و اخوه ابوینی و اخوه مادری و جد مادری باشد؛ دراینصورت ربع ترکه به زوجه وی رسیده؛ ثلث ترکه به اخوه و جد مادری میت می‌رسد؛ که به‌طور مساوی، از آن بهره‌مند می‌گردند؛ و آنچه باقی می‌ماند؛ متعلق به اخوه ابوینی است؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنها تقسیم می‌گردد. (۱۳۷۹۶)
رویه‌های قضایی
نظریه مشورتی شماره ۵۴۹۲/۷ مورخه ۲۰/۸/۱۳۸۶، در فرضی که یک زن و فرزند او، فوت نموده باشند؛ و تاریخ وفات هیچ‌یک از آن دو، معلوم نباشد؛ زوج آن زن را، مستحق نصف ترکه می‌داند. (۱۳۷۴۵۵۳) چراکه به موجب دادنامه شماره ۸۳۹/۲۵ مورخه ۹/۱۲/۱۳۷۲ شعبه ۲۵ دیوان عالی کشور، حصه زوجه یا زوجات، در فرضی که متوفی فاقد فرزند باشد؛ ربع ترکه است. پس دادنامه شماره ۱۸۵/۲۴ مورخه ۲۹/۳/۱۳۶۹ شعبه ۲۴ دیوان عالی کشور، سهم زوجه را درصورت وجود فرزند برای متوفی، ثمن ترکه دانسته‌است. (۶۶۱۴۲۰) قضات دادگاه‌های حقوقی ۲ تهران نیز، در نشست مورخه ۲۴/۲/۱۳۶۶، به اتفاق آرا، حصه زوجه متوفی را در فرض وجود فرزند برای وی از همسر سابق او، ثمن ترکه دانسته‌اند. (۴۲۴۰۷)