ماده ۴۲۴ قانون مدنی

عیب وقتی مخفی محسوب است که مشتری در زمان بیع عالم به آن نبوده است اعم از این که این عدم علم ناشی از آن باشد که عیب واقعاً مستور بوده است یا این که ظاهر بوده ولی مشتری ملتفت آن نشده است.

توضیح واژگان

عیوب پنهان: عیوبی را، که موجب ورود آسیب طبیعی و حقوقی به مبیع می گردد؛ عیوب پنهان گویند.

اخفای عیب: پوشانیدن عیب هریک از عوضینی را، که به صورت عین معین است؛ اخفای عیب گویند.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

مقصود قانونگذار از مخفی بودن عیب، جهل خریدار به وجود آن است؛ و باتوجه به اینکه نتوانسته در ماده قبل، منظور خود را به صورت رسا بیان نماید؛ با توضیحات مذکور در این ماده، این نقیصه را جبران نموده است.

اگر عیب مبیع، به هنگام بیع، توسط بایع مورد تصریح قرار گرفته؛ و یا آنچنان آشکار بوده باشد که نتوان خریدار را، جاهل به آن فرض نمود؛ دراینصورت دیگر نمی توان فروشنده را، مسئول جبران خساراتی دانست که بر اثر معیوب بودن مورد معامله، به مشتری وارد گردیده است. و نمی توان مدعی شد که در چنین مواردی، مشتری به طور صریح و یا ضمنی، تعهد به تضمین ایمنی کالا نموده است. از باب تسبیب نیز نمی توان وی را مقصر دانست. چراکه تقصیر خریدار آگاه به معیوب بودن مبیع، سبب نزدیک و عرفی ورود خسارت به کالا محسوب می گردد. بنابراین درمواردی که مشتری، با علم به عیوب ظاهری و یا پنهان کالا، مبادرت به خریداری آن می نماید؛ دیگر تصور اینکه از اعتماد وی سوءاستفاده گردیده است؛ معنایی نداشته؛ و تقصیر بایع نیز منتفی است.

سوابق فقهی

اگر طرفین، شرط نمایند که حتی درصورت ظاهر بودن عیب، متضرر از کالای معیوب می تواند عقد را فسخ نماید؛ دراینصورت باید قائل به بطلان عقد و شرط گردید.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی شماره 3338 مورخه 31/1/1381 اداره حقوقی قوه قضاییه، اگر مشتری، با آگاهی از طرح تعویض، مبادرت به خرید ملک نموده باشد؛ دراینصورت از حق فسخ قرارداد برخوردار نخواهد بود.