ماده ۴۳۶ قانون مدنی

اگر بایع از عیوب مبیع، تبری کرده باشد به این که عهده‌ی عیوب را از خود سلب کرده یا با تمام عیوب بفروشد مشتری در صورت ظهور عیب حق رجوع به بایع نخواهد داشت و اگر بایع از عیب خاصی تبرّی کرده باشد فقط نسبت به همان عیب حق مراجعه ندارد.

توضیح واژگان

تبری از عیوب: به سلب مسئولیت انتقال دهنده از خویش، نسبت به عیوب ناشی از مورد معامله، تبری از عیوب گویند.

شرط تبری از عیوب: به شرطی که به موجب آن، فروشنده، مسئولیت ناشی از عیب مبیع را، که ممکن است پس از عقد کشف گردد؛ از عهده خویش ساقط می نماید؛ شرط تبری از عیوب گویند.

برائت: برائت در لغت، یعنی وارستگی، سلامت از عیب، رهایی، بیزاری، و پاک شدن. و در اصطلاح، به پاکی ذمه اشخاص، در برابر تعهدی، برائت گویند. و یا به عبارتی، رهایی ذمه اشخاص، از هرگونه التزام به شخص دیگر را، برائت نامند.

پیشینه

در حقوق فرانسه، شرط تبری از عیب، در زمره "شروط تحمیلی" شناخته شده؛ که در حکم "شروط نانوشته" بوده؛ و قابل ترتیب اثر نیست.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

در معامله کالای دست دوم، عیب، مفهومی متفاوت با کالای نو داشته؛ و گاهی نیز در بیع قسم اخیر، به طور ضمنی، طرفین شرط تبری از عیوب را می پذیرند.

شرط تبری از عیوب، یکی از اقسام شرط عدم مسئولیت بوده؛ و تنها خیار عیب را زایل می نماید؛ و مسقط ضمان ناشی از تسلیم کالای معیوب به منتقلٌ الیه نمی باشد؛ مگر درصورت وجود شرط خلاف.

در تبری از عیوب، منتقلٌ الیه حق مطالبه ارش را ندارد. زیرا عقد را، با احتمال معیوب بودن موضوع معامله انشاء نموده؛ و درواقع مسئولیت بایع، به طور مطلق سلب گردیده است. اما اگر سقوط خیار عیب، ضمن عقد شرط شود؛ و یا اینکه خیار مزبور، پس از انشای معامله ساقط گردد؛ دراینصورت زوال خیار، دلالتی بر سقوط حق مطالبه ارش ندارد.

شرط تبری از عیوب، مسئولیت بایع را، در رابطه با عیوب سابق و لاحق ساقط می نماید. و برخی متعاقدین، توجهی به عیوب لاحق نداشته؛ و مقصودشان از تبری از عیوب، عیوبی است که حین عقد موجود می باشد.

مستندات فقهی

با استناد به روایتی از امام صادق، تبری از عیوب، زمانی صحیح است که بایع، خریدار را از عیب های موجود در مبیع آگاه نموده؛ و به رؤیت وی برساند.

مصادیق و نمونه ها

• زید گاو خود را به عمرو فروخته؛ و ضمن بیع حیوان شرط نموده که چنانچه مبیع، دارای هر عیبی باشد؛ فروشنده مسئول نخواهد بود؛ و خریدار نیز این شرط را پذیرفته است. پس از یک ماه از وقوع معامله، مشتری متوجه می گردد که مبیع معیوب بوده؛ و شیر خود را می خورد. دراینصورت وی حق فسخ معامله را نخواهد داشت.