ماده ۸۶۷ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می‌کند. == توضیح واژگان == موت ی...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
موت یعنی خروج روح از تن( | موت یعنی خروج روح از تن<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=343920|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref> و مرگ یعنی زوال قطعی و دائمی اعمال قلبی، عروقی، تنفسی، حسی و حرکتی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=446100|صفحه=|نام۱=علی حسین|نام خانوادگی۱=مصلحی عراقی|چاپ=1}}</ref> | ||
ارث یعنی انتقال حق از متوفای حقیقی یا حکمی، به زنده حقیقی یا حکمی، به حکم قانون( | ارث یعنی انتقال حق از متوفای حقیقی یا حکمی، به زنده حقیقی یا حکمی، به حکم قانون<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=80940|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=بررسی تطبیقی موانع ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1071796|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=روشن|چاپ=1}}</ref> و استحقاق شخص نسبت به مالی، اصالتاً و به مناسبت فوت انسان دیگر، به سبب وجود رابطه نسبی یا سببی را، میراث گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فصلنامه دیدگاه های حقوقی شماره 23-24 پاییز و زمستان 1380|ترجمه=|جلد=|سال=1380|ناشر=دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1481928|صفحه=|نام۱=دانشکده علوم قضایی| خدمات اداری|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> | ||
چنانچه مرگ کسی قطعی نبوده؛ ولی به جهت پایان دادن به یک وضعیت متزلزل حقوقی، فوت او مفروض گردد؛ موت فرضی گویند.( | چنانچه مرگ کسی قطعی نبوده؛ ولی به جهت پایان دادن به یک وضعیت متزلزل حقوقی، فوت او مفروض گردد؛ موت فرضی گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات)|ترجمه=|جلد=|سال=1376|ناشر=اسلامیه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=15552|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=امامی|چاپ=13}}</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
در دین یهود، فقط موت حقیقی، از موجبات ارث است.( | در دین یهود، فقط موت حقیقی، از موجبات ارث است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث تطبیقی مقایسه مقررات ارث در حقوق مدنی و اقلیت های دینی ایران (زرتشتی-کلیمی-مسیحی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3069548|صفحه=|نام۱=عزیزاله|نام خانوادگی۱=فهیمی|چاپ=1}}</ref> | ||
== نکات توضیحی تفسیری دکترین == | == نکات توضیحی تفسیری دکترین == | ||
بارزترین مصداق انتقال قهری، وراثت است. چنانچه در اثنای یک عملیات ثبتی، یکی از طرفین فوت شود؛ ادامه فرآیند مزبور، به قائم مقامی ورثه او، به جریان خواهدافتاد. | بارزترین مصداق انتقال قهری، وراثت است. چنانچه در اثنای یک عملیات ثبتی، یکی از طرفین فوت شود؛ ادامه فرآیند مزبور، به قائم مقامی ورثه او، به جریان خواهدافتاد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق ثبت، ثبت املاک|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2826212|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref> | ||
مرگ، ازجمله وقایع حقوقی غیرارادی است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (مختصر قراردادها و تعهدات)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1136512|صفحه=|نام۱=سیدمرتضی|نام خانوادگی۱=قاسم زاده|چاپ=3}}</ref> | |||
سبب تحقق ارث، یک عامل (مرگ) است که در دو کالبد حقیقی و فرضی، تبلور می یابد. جایگاه چنین تحلیلی، در مرحله اثبات می باشد. چراکه در این مرحله، با دلایلی معلوم می شود که شخص، مرده است یااینکه قراینی دال بر مرگ او، وجوددارد. پس مرگ، به اعتبار نحوه احراز، به حقیقی و فرضی قابل تقسیم است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4264840|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref> | |||
قراینی که دلالت بر فوت غایب دارد؛ با حکم دادگاه معتبر است. بنابراین حکم موت فرضی، علاوه جنبه اعلامی، از ویژگی تأسیسی بودن نیز برخوردار است؛ چراکه پدیدآورنده وضعیت تازه ای است. البته اماره، دربرابر دلیل استقامت چندانی نداشته و حکم موت فرضی، با کشف حقیقت، اعتبار خود را ازدست خواهدداد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4264840|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=4}}</ref> | |||
تعیین تاریخ دقیق ارث، بسیار مهم است؛ زیرا از این تاریخ است که ورثه، به عنوان مالک ماترک، شناخته خواهندشد. و دیگراینکه، تنها کسانی را می توان جزء ورثه شمرد؛ که حین فوت مورث، واجد شرایط ارث بری باشند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1062384|صفحه=|نام۱=منصور|نام خانوادگی۱=عدل|چاپ=1}}</ref> | |||
== سوابق فقهی == | == سوابق فقهی == | ||
در ازهاق روح، ازکارانداختن مغز و اعصاب، علامت مرگ است؛ حتی اگر قلب، همچنان فعال باشد. | در ازهاق روح، ازکارانداختن مغز و اعصاب، علامت مرگ است؛ حتی اگر قلب، همچنان فعال باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث |ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=380744|صفحه=|نام۱=آیت اله خلیل|نام خانوادگی۱=قبله ای خویی|چاپ=2}}</ref> | ||
انواع مرگ عبارتند از حقیقی و فرضی و حکمی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث |ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=380720|صفحه=|نام۱=آیت اله خلیل|نام خانوادگی۱=قبله ای خویی|چاپ=2}}</ref> | |||
== رویه های قضایی == | == رویه های قضایی == | ||
به موجب نظریه مشورتی شماره 3134/7 مورخه 22/5/1388 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه، ارث با موت مورث، تحقق می یابد؛ در صدور گواهی حصر ورثه، و میزان حصه هر یک از وراث، و تقسیم ماترک، قانون زمان فوت معتبر بوده؛ و تغییرات بعدی قانون، تأثیری ندارد.( | به موجب نظریه مشورتی شماره 3134/7 مورخه 22/5/1388 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه، ارث با موت مورث، تحقق می یابد؛ در صدور گواهی حصر ورثه، و میزان حصه هر یک از وراث، و تقسیم ماترک، قانون زمان فوت معتبر بوده؛ و تغییرات بعدی قانون، تأثیری ندارد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تفسیر قضایی قانون امور حسبی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5667756|صفحه=|نام۱=سیدمحمدرضا|نام خانوادگی۱=حسینی|چاپ=1}}</ref> | ||
دادنامه شماره 28/22 مورخه 2/5/1368 شعبه 22 دیوان عالی کشور، تحقق ارث را، با فوت حقیقی یا فرضی مورث، ممکن می داند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=موازین حقوقی امور حسبی در آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (وصیت، حصر وراثت، ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2645608|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=1}}</ref> | |||
به موجب نظریه مشورتی 1061/7 مورخه 27/2/1370 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه ارث، به موجب موت حقیقی یا فرضی، تحقق می یابد؛ و پیش از فوت مورث، هنوز حقی برای ورثه وی، مستقر نشده است؛ پس در چنین حالتی، تعهد هریک از ورثه مبنی بر محرومیت خویش از ارث، فاقد اثر حقوقی می باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=266748|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref> | |||
به | باتوجه به نظریه مشورتی شماره 7276/7 مورخه 30/9/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، از آنجا که ارث، به موجب موت مورث تحقق می یابد؛ اعطای مال به فرزند توسط پدرش به عنوان میراث وی، و اخذ اقرارنامه از او مبنی بر محرومیت از ارث بری از سایر اموال پدر، حق مطالبه سهم الارث توسط آن فرزند را ساقط ننموده و مالی که پدر در زمان حیاتش به او اعطا کرده، بااستناد به ماده 959 قانون مدنی، توسط سایر ورثه قابل مطالبه نمی باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=266748|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref> | ||
== منابع == | |||
{{پانویس}} | |||
نسخهٔ ۱۰ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۳۳
ارث به موت حقیقی یا به موت فرضی مورث تحقق پیدا می‌کند.
توضیح واژگان
موت یعنی خروج روح از تن[۱] و مرگ یعنی زوال قطعی و دائمی اعمال قلبی، عروقی، تنفسی، حسی و حرکتی[۲]
ارث یعنی انتقال حق از متوفای حقیقی یا حکمی، به زنده حقیقی یا حکمی، به حکم قانون[۳] [۴] و استحقاق شخص نسبت به مالی، اصالتاً و به مناسبت فوت انسان دیگر، به سبب وجود رابطه نسبی یا سببی را، میراث گویند. [۵]
چنانچه مرگ کسی قطعی نبوده؛ ولی به جهت پایان دادن به یک وضعیت متزلزل حقوقی، فوت او مفروض گردد؛ موت فرضی گویند. [۶]
پیشینه
در دین یهود، فقط موت حقیقی، از موجبات ارث است. [۷]
نکات توضیحی تفسیری دکترین
بارزترین مصداق انتقال قهری، وراثت است. چنانچه در اثنای یک عملیات ثبتی، یکی از طرفین فوت شود؛ ادامه فرآیند مزبور، به قائم مقامی ورثه او، به جریان خواهدافتاد. [۸]
مرگ، ازجمله وقایع حقوقی غیرارادی است. [۹]
سبب تحقق ارث، یک عامل (مرگ) است که در دو کالبد حقیقی و فرضی، تبلور می یابد. جایگاه چنین تحلیلی، در مرحله اثبات می باشد. چراکه در این مرحله، با دلایلی معلوم می شود که شخص، مرده است یااینکه قراینی دال بر مرگ او، وجوددارد. پس مرگ، به اعتبار نحوه احراز، به حقیقی و فرضی قابل تقسیم است. [۱۰]
قراینی که دلالت بر فوت غایب دارد؛ با حکم دادگاه معتبر است. بنابراین حکم موت فرضی، علاوه جنبه اعلامی، از ویژگی تأسیسی بودن نیز برخوردار است؛ چراکه پدیدآورنده وضعیت تازه ای است. البته اماره، دربرابر دلیل استقامت چندانی نداشته و حکم موت فرضی، با کشف حقیقت، اعتبار خود را ازدست خواهدداد. [۱۱]
تعیین تاریخ دقیق ارث، بسیار مهم است؛ زیرا از این تاریخ است که ورثه، به عنوان مالک ماترک، شناخته خواهندشد. و دیگراینکه، تنها کسانی را می توان جزء ورثه شمرد؛ که حین فوت مورث، واجد شرایط ارث بری باشند. [۱۲]
سوابق فقهی
در ازهاق روح، ازکارانداختن مغز و اعصاب، علامت مرگ است؛ حتی اگر قلب، همچنان فعال باشد. [۱۳]
انواع مرگ عبارتند از حقیقی و فرضی و حکمی[۱۴]
رویه های قضایی
به موجب نظریه مشورتی شماره 3134/7 مورخه 22/5/1388 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه، ارث با موت مورث، تحقق می یابد؛ در صدور گواهی حصر ورثه، و میزان حصه هر یک از وراث، و تقسیم ماترک، قانون زمان فوت معتبر بوده؛ و تغییرات بعدی قانون، تأثیری ندارد. [۱۵]
دادنامه شماره 28/22 مورخه 2/5/1368 شعبه 22 دیوان عالی کشور، تحقق ارث را، با فوت حقیقی یا فرضی مورث، ممکن می داند. [۱۶]
به موجب نظریه مشورتی 1061/7 مورخه 27/2/1370 اداره حقوقی قوه قضاییه، باتوجه به اینکه ارث، به موجب موت حقیقی یا فرضی، تحقق می یابد؛ و پیش از فوت مورث، هنوز حقی برای ورثه وی، مستقر نشده است؛ پس در چنین حالتی، تعهد هریک از ورثه مبنی بر محرومیت خویش از ارث، فاقد اثر حقوقی می باشد. [۱۷]
باتوجه به نظریه مشورتی شماره 7276/7 مورخه 30/9/1383 اداره حقوقی قوه قضاییه، از آنجا که ارث، به موجب موت مورث تحقق می یابد؛ اعطای مال به فرزند توسط پدرش به عنوان میراث وی، و اخذ اقرارنامه از او مبنی بر محرومیت از ارث بری از سایر اموال پدر، حق مطالبه سهم الارث توسط آن فرزند را ساقط ننموده و مالی که پدر در زمان حیاتش به او اعطا کرده، بااستناد به ماده 959 قانون مدنی، توسط سایر ورثه قابل مطالبه نمی باشد. [۱۸]
منابع
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد پنجم). چاپ 4. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 343920
- ↑ علی حسین مصلحی عراقی. حقوق ارث. چاپ 1. سمت، 1384. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 446100
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول). چاپ 1. گنج دانش، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 80940
- ↑ محمد روشن. بررسی تطبیقی موانع ارث. چاپ 1. مجد، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1071796
- ↑ فصلنامه دیدگاه های حقوقی شماره 23-24 پاییز و زمستان 1380. دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، 1380. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1481928
- ↑ سیدحسن امامی. حقوق مدنی (جلد سوم) (در شفعه، وصایا، ارث) (با تجدیدنظر، تصحیح کامل اضافات). چاپ 13. اسلامیه، 1376. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 15552
- ↑ عزیزاله فهیمی. ارث تطبیقی مقایسه مقررات ارث در حقوق مدنی و اقلیت های دینی ایران (زرتشتی-کلیمی-مسیحی). چاپ 1. خرسندی، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3069548
- ↑ محمدجعفر جعفری لنگرودی. حقوق ثبت، ثبت املاک. چاپ 6. گنج دانش، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2826212
- ↑ سیدمرتضی قاسم زاده. حقوق مدنی (مختصر قراردادها و تعهدات). چاپ 3. دادگستر، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1136512
- ↑ ناصر کاتوزیان. دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث). چاپ 4. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4264840
- ↑ ناصر کاتوزیان. دوره مقدماتی حقوق مدنی (ارث). چاپ 4. میزان، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4264840
- ↑ منصور عدل. حقوق مدنی. چاپ 1. خرسندی، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1062384
- ↑ آیت اله خلیل قبله ای خویی. ارث . چاپ 2. سمت، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 380744
- ↑ آیت اله خلیل قبله ای خویی. ارث . چاپ 2. سمت، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 380720
- ↑ سیدمحمدرضا حسینی. تفسیر قضایی قانون امور حسبی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5667756
- ↑ یداله بازگیر. موازین حقوقی امور حسبی در آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (وصیت، حصر وراثت، ارث). چاپ 1. جنگل، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 2645608
- ↑ مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم). چاپ 7. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 266748
- ↑ مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم). چاپ 7. معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 266748