ماده ۹۲۳ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حقوق
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
هر گاه ورثه، اجداد یا جدات باشد ترکه به طریق ذیل تقسیم می‌شود:
هر گاه میت اجداد و کلاله با هم داشته باشد دو ثلث ترکه به وراثی می‌رسد که از طرف پدر قرابت دارند و در تقسیم آن حصه‌ی ذکور دو برابر اناث خواهد بود و یک ثلث به وراثی می‌رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بالسویه تقسیم می‌نمایند. لیکن اگر خویش مادری فقط یک برادر یا یک خواهر امی باشد فقط سدس ترکه به او تعلق خواهد گرفت.
 
اگر جد یا جده تنها باشد اعم از ابی یا امی تمام ترکه به او تعلق می‌گیرد.
 
اگر اجداد و جدات متعدد باشند در صورتی که ابی باشند ذکور دو برابر اناث می‌برد و اگر همه امی باشند بین آن‌ها بالسویه تقسیم می‌گردد.
 
اگر جد یا جده ابی و جد یا جده امی با هم باشند ثلث ترکه به جد یا جده امی می‌رسد و در صورت تعدد اجداد امی آن ثلث بین آن‌ها بالسویه تقسیم می‌شود و دو ثلث دیگر به جد یا جده ابی می‌رسد و در صورت تعدد، حصه‌ی ذکور از آن دو ثلث دو برابر حصه‌ی اناث خواهد بود.


== توضیح واژگان ==
== توضیح واژگان ==
وارث در لغت یعنی باقی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=80940|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> و در اصطلاح حقوقی، به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی فقه اصطلاح شناسی فقه امامیه|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پیک کوثر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4252640|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=مسجدسرایی|چاپ=1}}</ref>
وارث در لغت یعنی باقی<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=80940|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> و در اصطلاح حقوقی، به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ترمینولوژی فقه اصطلاح شناسی فقه امامیه|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=پیک کوثر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4252640|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=مسجدسرایی|چاپ=1}}</ref>


== پیشینه ==
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
در دوران خلیفه اول و دوم، باتوجه به اینکه پیامبر، در زمان حیات خویش، تکلیف میراث جد را روشن نموده بود؛ اما در صدور احکام مرتبط، به سلیقه شخصی عمل می نمودند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5071408|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=محمدحسین (ترجمه)|نام خانوادگی۳=مهوری|چاپ=1}}</ref>
درصورتیکه متوفی دارای یک خواهر امی و دو برادر امی و جد و جده امی باشد؛ فرض همه آنها باهم، ثلث ترکه است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=155072|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=155440|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1085328|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
درصورتیکه وراث متوفی، منحصر به یک خواهر امی و جد امی و نیز، یک خواهر ابوینی باشد؛ ثلث ماترک به خواهر و جد امی رسیده؛ که به نحو مساوی، بین آنان تقسیم می گردد؛ و بقیه ترکه، به فرض و رد، متعلق به خواهر ابوینی خواهدبود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=198912|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>
اگر ورثه میت، منحصر به جد و جده امی باشند؛ ثلث ترکه را به فرض برده؛ و بقیه را به رد، تملک می نمایند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=155724|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>


برای اجتماع اجداد و جدات با یکدیگر، صور زیر، قابل تصور است: اجتماع جد پدری با جد مادری، اجتماع جده پدری با جده مادری، اجتماع جد پدری با جده مادری، اجتماع جده پدری با جد مادری، که در تمام صور یادشده؛ سهم جد و جده مادری، ثلث ترکه بوده؛ که درصورت تعدد، به نحو مساوی، بین آنان تقسیم می گردد. و آنچه باقی می ماند؛ متعلق به جد و جده پدری می باشد؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنان تقسیم می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=198756|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=5}}</ref>
اگر وراث متوفی، منحصر به جد و جده پدری، و نیز دو خواهر ابوینی و سه برادر ابوینی باشد؛ همه ترکه، به قرابت، به آنان می رسد؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنان، تقسیم می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=155848|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>


درصورت عدم حیات جد و جده پدری، به هنگام فوت مورث، اجداد و جدات پدر و مادر متوفی، به شرط حیات، ارث خواهند برد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=رهام|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3574924|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=بروجردی عبده|چاپ=1}}</ref> و درصورتیکه اجداد پدر و مادر متوفی، با هم جمع گردند؛ مجموع آنها، هشت نفر خواهدشد؛ دراینصورت ثلث ترکه؛ که به اجداد مادر تعلق پیدا می کند، باید بین چهار نفر به طور مساوی تقسیم گردد. مابقی ترکه نیز، بین اجداد پدر، به اینگونه تقسیم می گردد: اجداد پدری پدر، دوثلث ترکه را به ارث برده؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنان تقسیم می گردد؛ و ثلث دیگر نیز، به اجداد مادری پدر، خواهد رسید؛ که به طور مساوی، تملک می نمایند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کلیات حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1381|ناشر=رهام|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3574928|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=بروجردی عبده|چاپ=1}}</ref>
== سوابق فقهی ==
هرگاه وراث متوفی، منحصر به اخوه ابوینی و اجداد پدری و اجداد مادری باشد؛ دراینصورت ثلث ماترک، متعلق به اجداد مادری است؛ که بین آنها بالسویه تقسیم می گردد؛ و مابقی ترکه نیز، به اخوه ابوینی و اجداد پدری، تعلق می گیرد؛ که به نسبت ذکور، دو برابر اناث، بین آنان تقسیم خواهدشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=54612|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=کیایی|چاپ=1}}</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ‏۱۰ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۲۵

هر گاه میت اجداد و کلاله با هم داشته باشد دو ثلث ترکه به وراثی می‌رسد که از طرف پدر قرابت دارند و در تقسیم آن حصه‌ی ذکور دو برابر اناث خواهد بود و یک ثلث به وراثی می‌رسد که از طرف مادر قرابت دارند و بین خود بالسویه تقسیم می‌نمایند. لیکن اگر خویش مادری فقط یک برادر یا یک خواهر امی باشد فقط سدس ترکه به او تعلق خواهد گرفت.

توضیح واژگان

وارث در لغت یعنی باقی[۱] و در اصطلاح حقوقی، به کسی که درصورت برخورداری از شرایط ارث، و مبرا بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می یابد. [۲]

نکات توضیحی تفسیری دکترین

درصورتیکه متوفی دارای یک خواهر امی و دو برادر امی و جد و جده امی باشد؛ فرض همه آنها باهم، ثلث ترکه است. [۳][۴] [۵]

درصورتیکه وراث متوفی، منحصر به یک خواهر امی و جد امی و نیز، یک خواهر ابوینی باشد؛ ثلث ماترک به خواهر و جد امی رسیده؛ که به نحو مساوی، بین آنان تقسیم می گردد؛ و بقیه ترکه، به فرض و رد، متعلق به خواهر ابوینی خواهدبود. [۶]

اگر وراث متوفی، منحصر به جد و جده پدری، و نیز دو خواهر ابوینی و سه برادر ابوینی باشد؛ همه ترکه، به قرابت، به آنان می رسد؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنان، تقسیم می گردد. [۷]

سوابق فقهی

هرگاه وراث متوفی، منحصر به اخوه ابوینی و اجداد پدری و اجداد مادری باشد؛ دراینصورت ثلث ماترک، متعلق به اجداد مادری است؛ که بین آنها بالسویه تقسیم می گردد؛ و مابقی ترکه نیز، به اخوه ابوینی و اجداد پدری، تعلق می گیرد؛ که به نسبت ذکور، دو برابر اناث، بین آنان تقسیم خواهدشد. [۸]

منابع

  1. محمدجعفر جعفری لنگرودی. مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول). چاپ 1. گنج دانش، 1388.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 80940
  2. حمید مسجدسرایی. ترمینولوژی فقه اصطلاح شناسی فقه امامیه. چاپ 1. پیک کوثر، 1391.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4252640
  3. مهدی شهیدی. ارث. چاپ 8. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 155072
  4. مهدی شهیدی. ارث. چاپ 8. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 155440
  5. ابوالقاسم گرجی. مبانی حقوق اسلامی. چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 1085328
  6. محمدجعفر جعفری لنگرودی. دوره حقوق مدنی (جلد اول) (ارث). چاپ 5. گنج دانش، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 198912
  7. مهدی شهیدی. ارث. چاپ 8. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1387.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 155848
  8. عبداله کیایی. قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم). چاپ 1. سمت، 1384.  ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 54612