ماده ۵۳۱ قانون مدنی

بعد از ظهور ثمرهٔ زرع، عامل، مالک حصهٔ خود از آن می‌شود.

توضیح واژگان

مزارعه یعنی قراردادی معاوضی و خاص، بین دو یا چند نفر در رابطه با زمین زراعی، در برابر سهم مشخصی از محصول آن.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

قانونگذار، زمان تحقق سود و شرکت را در مزارعه، مؤکول به رسیدن محصول نموده‌است. برخلاف کسانی که از لحظه کشت دانه یا رویش ساقه، قائل به وقوع شرکت بین طرفین گردیده‌اند. بدین ترتیب در حقوق ایران، قبل از حصول ذرع، دررابطه با مالک بذر، صاحب زمین و ادوات زراعت، مطابق با قواعد اولیه عمل می‌گردد. پس اگر زارع، مبادرت به زراعت نموده؛ و بذر نیز به وی تعلق داشته؛ ولی هنوز محصولی به دست نیامده باشد؛ با انحلال مزارعه، محصول متعلق به مالک بذر بوده؛ و صاحبان زمین و ادوات زراعی، مستحق اجرت المثل خواهند بود. و درمورد اعمالی که عامل، در این مدت انجام داده‌است؛ قاعده استیفا حاکم خواهد بود.

انتقادات

«ثمره»، حاصل درخت بوده؛ و محل بحث آن در مساقات است؛ لذا قانونگذار، نباید در مقررات راجع به مزارعه، این کلمه را استعمال می‌نمود. در مزارعه، بحث از حاصل زمین بوده؛ و بعید نیست که زمان تحقق مالکیت در عقد مزبور، به محض انشای عقد یا خروج ذرع، یا … باشد.