ماده ۵۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت بروز اختلاف نسبت به متناسب بودن اموال و اشیاء موصوف در ماده قبل با شؤون و نیاز محکوم علیه، تشخیص دادگاه صادرکننده حکم لازم‌الاجراء، ملاک خواهد بود. چنانچه اموال و اشیاء مذکور بیش از حد نیاز و شؤون محکوم علیه تشخیص داده شود و قابل تجزیه و تفکیک نباشد به دستور دادگاه به فروش رسیده مازاد بر شأن، بابت محکوم به یا دیِن پرداخت می‌گردد.

توضیح واژگان

مستثنیات دین: اموالی که برابر قانون در هنگام اجرای حکم و قرار با سند رسمی مشمول مقررات اجرا نبوده و توقیف نمی‌شود و به ضرر مالک مدیون به فروش نمی‌رسد .۱۰۶۲۰۵۳/۱۰۲۳۱۴/

پیشینه

این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ وجود نداشته‌است. ۱۴۲۰۶۶/

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در صورتی که حکم دادگاه بدوی در دادگاه تجدیدنظر نقض و دادگاه تجدید نظر حکم صادر نماید حل اختلاف یاد شده در این ماده توسط دادگاه تجدیدنظر صورت می‌گیرد. ۱۴۴۴۵۷/و همچنین در مواردی که اختلاف در اجرائیه‌های ثبتی صورت گرفته باشد مرجع حل اختلاف رئیس اداره ثبت اسناد و املاک محل می‌باشد. ۱۴۴۴۵۸/۱۰۱۲۰۷۱/ اما در بحث داوری، و در مورد اینکه مرجع حل اختلاف، داور است یا دادگاهی که اجراییه را صادره کرده‌است، ابهام وجود دارد و به نظر می‌رسد احتمال دوم منطقی تر باشد. اگر چه عبارت «دادگاه صادر کننده حکم» احتمال اول را تقویت می‌کند اما معمولاً داوران در اجرای رای خود نقش ندارند. ۱۴۲۰۶۷/

سوابق و مستندات فقهی

ملاک تعیین مستثنیات دین و حل اختلاف ناشی از آن این است که مدیون و خانواده اش برای پرداخت بدهی نباید در عسر و حرج قرار بگیرند. ۷۹۶۴۹/ و در این امر میزان حاجت و نیاز یک فرد متعارف با در نظر گرفتن مدیونیت وی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

مصادیق و نمونه‌ها

• اگر منزل مسکونی یک شخص کاملاً مجلل بوده و به عنوان مثال هزار متر مربع باشد، در حالیکه نیاز متعارف او به مسکن، با یک منزل صد متری متوسط برآورده می‌شود، در چنین وضعیتی منزل مسکونی او را به فروش می‌رسانند و متناسب با احتیاج و موقعیت اجتماعی که دارد برای او منزل با قیمت نازلتری تهیه و مازاد را برای دیون او به کار می‌گیرند. ۸۷۰۹۹/
• میز و صندلی و مبلمان گران‌قیمت جز مستثنیات دین نیست چرا که بدون آن زندگی مختل نمی‌شود .۱۰۲۲۶۲/