ماده ۵۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت بروز اختلاف نسبت به متناسب بودن اموال و اشیاء موصوف در ماده قبل با شؤون و نیاز محکوم علیه، تشخیص دادگاه صادرکننده حکم لازم الاجراء، ملاک خواهد بود. چنانچه اموال و اشیاء مذکور بیش از حد نیاز و شؤون محکوم علیه تشخیص داده شود و قابل تجزیه و تفکیک نباشد به دستور دادگاه به فروش رسیده مازاد بر شأن ، بابت محکوم به یا دیِن پرداخت می گردد.

توضیح واژگان

مستثنیات دین : اموالی که برابر قانون در هنگام اجرای حکم و قرار با سند رسمی مشمول مقررات اجرا نبوده و توقیف نمی شود و به ضرر مالک مدیون به فروش نمی رسد .1062053/102314/

پیشینه

این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال 1318 وجود نداشته است.142066/

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در صورتی که حکم دادگاه بدوی در دادگاه تجدیدنظر نقض و دادگاه تجدید نظر حکم صادر نماید حل اختلاف یاد شده در این ماده توسط دادگاه تجدیدنظر صورت می گیرد.144457/و همچنین در مواردی که اختلاف در اجرائیه های ثبتی صورت گرفته باشد مرجع حل اختلاف رئیس اداره ثبت اسناد و املاک محل می باشد.144458/1012071/ اما در بحث داوری ، و در مورد اینکه مرجع حل اختلاف ، داور است یا دادگاهی که اجراییه را صادره کرده است ، ابهام وجود دارد  و به نظر می رسد احتمال دوم منطقی تر باشد . اگر چه عبارت « دادگاه صادر کننده حکم » احتمال اول را تقویت می کند اما معمولا داوران در اجرای رای خود نقش ندارند.142067/

سوابق و مستندات فقهی

ملاک تعیین مستثنیات دین و حل اختلاف ناشی از آن این است که مدیون و خانواده اش برای پرداخت بدهی نباید در عسر و حرج قرار بگیرند.79649/ و در این امر میزان حاجت و نیاز یک فرد متعارف با در نظر گرفتن مدیونیت وی نیز مورد بررسی قرار می گیرد.

مصادیق و نمونه ها

• اگر منزل مسکونی یک شخص کاملا مجلل بوده و به عنوان مثال هزار متر مربع باشد ، در حالیکه نیاز متعارف او به مسکن ، با یک منزل صد متری متوسط بر آورده می شود ، در چنین وضعیتی منزل مسکونی او را به فروش می رسانند و متناسب با احتیاج و موقعیت اجتماعی که دارد برای او منزل با قیمت نازلتری تهیه و مازاد را برای دیون او به کار می گیرند.87099/

• میز و صندلی و مبلمان گران قیمت جز مستثنیات دین نیست چرا که بدون آن زندگی مختل نمی شود .102262/