ماده ۹۳۵ قانون مدنی

اگر برای میت یک یا چند نفر اعمام با یک یا چند نفر اخوال باشد ثلث ترکه به اخوال و دو ثلث آن به اعمام تعلق می‌گیرد.

تقسیم ثلث بین اخوال بالسویه به عمل می‌آید لیکن اگر بین اخوال یک نفر امی باشد سدس حصه اخوال به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آن‌ها داده می‌شود و در صورت اخیر تقسیم بین آن‌ها بالسویه به عمل می‌آید.

در تقسیم دو ثلث بین اعمام، حصهٔ ذکور دو برابر اناث خواهد بود. لیکن اگر بین اعمام یک نفر امی باشد سدس حصهٔ اعمام به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آن‌ها می‌رسد و در صورت اخیر آن ثلث را بالسویه تقسیم می‌کنند.

در تقسیم پنج سدس یا دو ثلث که از حصهٔ اعمام باقی می‌ماند بین اعمام ابوینی یا ابی حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.

توضیح واژگان

خال یعنی دایی یا برادر مادر متوفی. (۱۰۴۷۹۹) (۲۰۱۵۱)

نکات توضیحی تفسیری دکترین

اگر وراث میت، منحصر به عمو و عمه و دایی و خاله پدرش، و عمو و عمه و دایی و خاله مادرش باشد؛ دراینصورت ثلث اموال او، به اقربای مادرش تعلق یافته؛ و دوثلث دیگر، به اقربای پدر متوفی می‌رسد؛ که البته از این مقدار، یک سوم آن، به دایی و خاله پدر او رسیده؛ که به تساوی، بین آنان تقسیم می‌گردد؛ و دوسوم دیگر نیز، به عمو و عمه پدر متوفی اختصاص یافته؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، به آنان تعلق خواهدیافت. (۸۹۳۷۳۵) که البته تقسیم ماترک بین اقربای مادری متوفی به نحو تساوی، یکی از استثنائاتی است که بر قاعده ذکور دوبرابر اناث، واردشده است. (۶۷۱۵۹۵) پس اگر وراث متوفی، منحصر به عمو و عمه امی و دایی و خاله باشد؛ دراینصورت ثلث ماترک، به دایی و خاله او می‌رسد؛ و مابقی به عمو و عمه امی وی تعلق یافته، که به تساوی، بین آنان تقسیم خواهدشد. (۳۸۹۶۲)

سوابق فقهی

درصورتیکه متوفی، دارای یک عموی امی و یک دایی بوده باشد؛ دراینصورت ثلث ترکه به دایی رسیده؛ و مابقی آن نیز، به عموی امی تعلق خواهدیافت. (۹۵۷۹۳) به طورکلی درصورتیکه متوفی، دارای اعمام و عمات و اخوال و خالات بوده باشد؛ ثلث ترکه، به تساوی متعلق به دایی‌ها و خاله‌های او بوده؛ و مابقی نیز، به عموها و عمه‌های وی می‌رسد؛ که به نسبت ذکور دو برابر اناث، بین آنان تقسیم خواهدشد. (۱۳۶۵۲) و به نظر برخی، اگر وراث متوفی، منحصر به دایی و خاله ابوینی و نیز، عمو و عمه امی وی باشد؛ دراینصورت ثلث ماترک، متعلق به دایی و خاله ابوینی او بوده؛ که بین آنان به تساوی تقسیم می‌گردد؛ و مابقی نیز، به عمو و عمه امی وی تعلق دارد؛ که احتیاط در صلح بین آن دو است؛ به لحاظ اختلاف در جنسیت. (۱۳۶۵۵)