ماده ۴۶ قانون آیین دادرسی مدنی
ابلاغ دادنامه به وکیلی که حق دادرسی در دادگاه بالاتر را ندارد یا برای وکالت در آن دادگاه مجاز نباشد و وکیل در توکیل نیز نباشد، معتبر نخواهد بود.
توضیح واژگان
نمایندگی:رابطه ای است حقوقی که بموجب آن نماینده می‌تواند بنام و به حساب اصیل در انعقاد قرارداد شرکت کند و آثار آن بطور مستقیم دامن گیر اصیل می‌شود. ۶۶۹۹۸۰
پیشینه
این ماده در قانون سال ۱۲۹۰ مشابه نداشته‌است. ۶۹۹۰۵۷
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
در صورتی که وکیل در وکالت نامه حق اقدام در مرجع بالاتر را نداشته باشد و قابلیت توکیل به غیر را نداشته باشد ویا مثلاً کار آموز وکالت است (برای وکالت در مرجع بالاتر کار آموزان مجاز نیستند) و رای قابلیت فرجام خواهی در دیوان را داراست ابلاغ دادنامه باید به موکل صورت گیرد و این امر (عدم تأثیر ابلاغ به چنین وکیلی) ایجاب می‌نماید دفتر دادگاه در زمان ارسال دادنامه برای ابلاغ متن وکالت نامه را ملاحظه و در صورتی که ابلاغ به وکیل مؤثر باشد دادنامه را برای او والا برای موکلش ارسال نماید. ۴۰۴۴۱۳/۳۴۴۶۹۷/۳۱۰۷۹۱/۱۴۲۱۵۰/۱۳۰۷۱۶۳
ماده ۴۶ دارای یک اشکال می‌باشد و آن اشکال این است که قانونگذار به جای استفاده از عبارت مرجع بالاتر، از عبارت دادگاه بالاتر استفاده کرده‌است، در حالی که کلمه دادگاه خصوصیتی ندارد و حتی اگر رای قابل فرجام خواهی باشد و وکیل حق دادرسی در دادگاه بالاتر را داشته باشد، ابلاغ به وکیل مؤثر نخواهد بود، هر چند با ظاهر این ماده این ابلاغ باید معتبر باشد. ۱۱۵۴۱۷
در صورتی که به وکیل حق دادرسی در مرجع بالاتر تفویض شده باشد و وکیل دارای حق توکیل به غیر باشد می‌تواند از توکیل خود استفاده کند و ابلاغ به وی معتبر می‌باشد، اما در غیر این صورت در جایی که خودش دارای حق طرح دعوی در مرجع بالاتر از جانب موکل نباشد، وکیل توکیلی نیز نمی‌تواند صاحب این حق شود زیرا اختیارات وکیل توکیلی محدود به اختیارات وکیل اصلی است. ۴۰۴۴۱۶/۱۱۵۴۱۸
رویه‌های قضایی
۱) در صورتی که وکیل حق اقدام در محله فرجام خواهی را داشته باشد، دادنامه فرجام خواسته قانوناً می‌بایستی به وکیل ابلاغ شود و تاریخ ابلاغ بع ایشان معتبر و مبدأ مهلت و موعد فرجام خواهی می‌باشد، به‌طور کلی در این گونه موارد ابلاغ به اصیل ضرورت قانونی نداشته و تاریخ ابلاغ به وی مبدأ مهلت‌ها و مواعد قانونی نخواهد بود. ۱۴۴۳۲۲۶
۲) قرار داد وکالت ضمیمخ دادخواست نشده و قرار رد دعوی صادر گردیده (به لحاظ عدم احراز سمت) رای صادر شده به چه کسی ابلاغ می‌شود؟ پاسخ: به توجه به عدم احراز سمت وکیل و باالتفات به ملاک ماده ۴۶ ق.آ.د. م ابلاغ دادنامه به وکیل کزبور توجیه قانونی نداشته و می‌بایست دادنامه مزبور به خواهان پرونده ابلاغ گردد. ۹۴۵۶۰۳
۳) نظریه مشورتی شماره۳۲۷۷/۷ – ۲۲/۷/۱۳۶۳ اداره حقوقی قوه قضاییه مقرر می‌دارد: براساس مندرجات ماده ۶۸۳ قانون مدنی انجام مورد وکالت به وسیله شخص موکل فاقد مانع قانونی و بلااشکال است و کیفیت عقد وکالت از نظر جایز بودن یا لازم بودن و بلاعزل بودن وکیل، مؤثر در اختیار موکل برای انجام موضوع وکالت نمی‌باشد. ۱۳۸۰۹۷
۴)نظریه شماره ۱۰۲۳۶/۷ – ۲۹/۱۲/۱۳۸۳ اداره حقوقی قوه قضاییه: در صورت وجود حق تجدید نظر خواهی برای وکیل، احکام و قرارها باید به او ابلاغ شود. ۱۳۶۶۸۴۵
مصادیق و نمونه‌ها
۱) در صورتی که وکیل در وکالت نامه حق اقدام در مرجع بالاتر نداشته باشد یا مثلاً کارآموز وکالت است و رای قابلیت فرجام خواهی در دیوان را داراست ابلاغ به وکیل معتبر نیست. ۴۰۴۴۱۳