ماده ۲۴۴ قانون آیین دادرسی مدنی
درصورت معذور بودن گواه از حضور در دادگاه و همچنین در مواردی که دادگاه مقتضی بداند می‌تواند گواهی گواه را در منزل یا محل کار او یا در محل دعوا توسط یکی از قضات دادگاه استماع کند.
توضیح واژگان
شهادت خارج از دادگاه: شهادتی که در غیر دادگاه دهند مانند شهادت بر دیدن هلال یا بر اجتهاد مجتهد یا عدالت شاهد طلاق و غیره .۸۳۴۷۲
اعنات: مصدر باب افعال از ریشه «عنت» به معنای رنجانیدن، به رنج افکندن، کسی را در کاری به دشواری افکندن، خویشتن را به سختی انداختن می‌باشد. ۱۰۱۴۱۰۹
پیشینه
در گذشته مفاد این ماده در ماده ۴۱۰ ق.ا.د. م پیش‌بینی شده بود اما به جای عبارت «یکی از قضات دادگاه» عبارت «یکی از کارمندان خود» به کار رفته بود. ۱۳۹۶۲۸///این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ مشابهی نداشته‌است. ۶۹۹۴۹۵
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
این ماده را می‌توان تکمیل کننده ماده ۲۴۳ دانست چرا که ممکن است عدم حضور ناشی از عذری باشد. ۱۱۴۸۹۱لذا استماع گواهی در خارج از دادگاه توسط دادرس علی‌البدل به عمل می‌آید و انجام آن به مباشرت قاضی رسیدگی کننده به دعوا بلا مانع به نظر می‌رسد. ۱۳۳۱۰۹۵ استماع شهادت در منزل شاهد یا محل کار او یا هر مکان دیگر که توسط قاضی صورت می‌گیرد به معنی ادای شهادت در دادگاه است. ۴۳۸۹۲۷
مطابق مواد ۲۴۴ و ۲۴۵ ق.ا.د. م دادگاه می‌تواند از تبدیل شاهد اصل به شاهد فرع جلوگیری کند و گواهی شاهد اصل را استماع نماید. ۴۳۸۹۵۵
با توجه به اینکه اخذ گواهی گواه در منزل یا محل کار وی خلاف اصل است لذا در این دو مورد دادگاه تکلیفی به دعوت طرفین برای حضور در لحظه گواهی نخواهد داشت، این گفته با ظاهر مواد ۲۰۰ و ۲۰۱ ق.ا.د. م سازگار نیست و حداقل باید مفاد شهادت به اطلاع طرفین دعوا برسد. ۱۳۹۸۵۴
انتقادات
این دو نوع استماع شهادت شهود یک عیبی دارد و آن این است که محکمه حاکمه با گواه تماس مستقیم پیدا نمی‌کند. در گواهی شنیدن قول شاهد آن هم به وسیله صورت مجلس‌هایی که کاملاً وضع حقیقی ادای گواهی را منعکس نمی‌کند کافی نیست، باید گواه را دید و اطلاعات او را از دهان خودش شنید تا ارزش آن معلوم شود. ۶۲۷۸۸۷ با توجه به اینکه اخذ گواهی گواه در منزل یا محل کار وی خلاف اصل است لذا در این دو مورد دادگاه تکلیفی به دعوت طرفین برای حضور در لحظه گواهی نخواهد داشت، این گفته با ظاهر مواد ۲۰۰ و ۲۰۱ ق.ا.د. م سازگار نیست و حداقل باید مفاد شهادت به اطلاع طرفین دعوا برسد. ۱۳۹۸۵۴