ماده ۱۰۴ قانون آیین دادرسی مدنی

در پایان هر جلسه دادرسی چنانچه به جهات قانونی جلسه دیگری لازم باشد، علت مزبور، زیر صورتجلسه قید و روز و ساعت جلسه بعد تعیین و به اصحاب دعوا ابلاغ خواهد شد. درصورتی که دعوا قابل تجزیه بوده و فقط قسمتی از آن مقتضی صدور رأی باشد، دادگاه نسبت به همان قسمت رأی می‌دهد و نسبت به قسمتی دیگر رسیدگی را ادامه خواهد داد.

توضیح واژگان

تجزیه دعوا: یعنی صدور رای نسبت به بعضی از خواندگان یا نسبت به قسمتی از مدعی به خواه خوانده متعدد باشد خواه نه. ۵۳۵۰۳۷

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

به‌طور کلی تجدید جلسه به دو علت صورت می‌پذیرد: ۱) شرایط لازم جهت تشکیل جلسه در زمان مقرر فراهم نمی‌باشد مانند نبود قاضی، عدم ابلاغ صحیح و …۲) جلسه در زمان مقرر به صورت قانونی تکمیل شده اما وقت تعیین شده منقضی شده، در حالیکه کار رسیدگی به پایان نرسیده‌است. در هر حال پایان وقت رسیدگی مجوز اعلام ختم دادرسی نیست. با توجه به مادخ ۱۰۴ موارد تجدید جلسه منصوص گردیده‌است و دادگاه در صورتی می‌تواند دستور تجدید جلسه را صادر نماید که اصول دادرسی یا نصوص قانونی ایجاب نماید.

در صورت تجدید جلسه دادرسی به مفهوم اخص، چون جلسه بعدی دستور جلسه دیگری خواهد داشت، نمی‌توان آثار جلسه پیش را بر آن مترتب نمود مگر در مواردی که دستور جلسه بعد همان دستور جلسه پیش باشد مانند تجدید جلسه ای که به علت کافی نبودن وقت، برای شنیدن ادامهٔ دفاعیات خوانده در برابر دادخواست انجام شده‌است.

در بحث منظور قانون گذار از تجزیه دعوا دو احتمال وجود دارد :۱) احتمال اول آن که خواسته دعوا فقط یکی باشد، اما خود آن خواسته قابل تجزیه باشد. ۲) احتمال دوم اینکه خواسته دعوا دو مورد یا بیشتر باشد؛ به نظر می‌رسد مورد دوم صحیح بوده‌است چرا که در مورد اول تجزیه دعوا ممکن است در مراحل بعدی نیز تأثیر گذار باشد .۱۱۶۲۲۰در نهایت با توجه به مواد ۱۰۵ و ۲۹۸ ق.آ.د. م دادگاه می‌تواند در قسمتی از دعوا که معد صدور رای است، انشاء رای نماید.

انتقادات

یکی از عوامل اطاله دادرسی برداشت‌ها و تفاسیر ناردست قضات از قوانین می‌باشد، مثلاً در ماده ۱۰۴ مقرر گردیده که در صورت تجدید جلسه روز و ساعت و زمان جلسه بعد زیر صورتجلسه تعیین و به طرفین ابلاغ شود، اما این امر متروک مانده‌است، در حالی که ابلاغ حضوری زمان جلسه بعد به طرفین می‌تواند به سرعت بیشتر رسیدگی در دادگاه‌ها کمک کند.

مصادیق و نمونه‌ها

۱) تجدید جلسه ای که به علت کافی نبودن وقت، برای شنیدن ادامهٔ دفاعیات خوانده در برابر دادخواست، انجام شده‌است.

۲) در دعوای خواهان به خواسته مطاله وجه، خوانده مدیونیت خود را نسبت به بخشی از خواسته اقرار می‌کند و مازاد آت را منکر است، خواهان به میزان مورد اقرار خوانده درخواست صدور حکم و نسبت به مازاد تقاضای ادامه دادرسی و ارزیابی دلایل را دارد، در این صورت دادگاه با تجزیه دعوا نسبت به قسمتی که مقتضی صدور رای است انشا حکم می‌کند و راجع به بخش دیگر با تعیین وقت، رسیدگی را ادامه می‌دهد.