ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی
درخواست تأمین دلیل چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیرباشد:
- مشخصات درخواست کننده و طرف او.
- موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود.
- اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده‌است.
توضیح واژگان
تأمین دلیل: در قانون تأمین دلیل تعریف نشده‌است اما می‌توان گفت شیوه است برای حفاظت از حالات و وضعیت‌هایی که امکان تغییر آنها وجود داشته و درخواست کننده آن قصد دارد به منظور اثبات ادعای خویش در آینده به آن وضعیت، استناد نماید. به بیان دیگر تأمین دلیل به معنای در امنیت قراردادن ادله می‌باشد. ۲۸۰۹۷//28094
پیشینه
مفاد این ماده در ماده ۳۱۸ قانون سابق بیان شده بود با این تفاوت که به جای کلمه «مشخصات» از عبارت «نام و شهرت» استفاده شده بود. ۱۳۹۱۳۲
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
این ماده شرایط درخواست تأمین دلیل را بیان می‌کند۱۱۴۰۹۴این درخواست ممکن است کتبی و در همان دادخواست مربوط به دعوا یا به صورت تقدیم لایحه یا به‌طور شفاهی قبل از دعوا یا در اثنا رسیدگی مطرح شود که در مورد اخیر مراتب در صورتجلسه قید می‌شود. ۱۳۲۸۰۶۶ که در هر حال باید دارای شرایط ذیل باشد: ۱) مشخصات درخواست کننده و طرف او ۲) موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تأمین دلیل می‌شود. ۳) اوضاع و احوالی که موجب درخواست تأمین دلیل شده‌است.
مقصود از «طرف او»، شخصی است که ممکن است در آینده، دعوی مستند به این تأمین دلیل، به طرفیت او مطرح شود و خوانده دعوا قرار گیرد. ۶۰۴۴۳۸در صورتی که درخواست تأمین دلیل پیش از اقامه دعوا باشد مطابق ماده ۱۵۴ ق.آ.د. م دادگاه نمی‌تواند به علت مشخص نبودن طرف دعوا (خوانده) درخواست تأمین را رد کند ۳۳۵۵۰۷
مقصود از شرط دوم موضوع دعوای آینده می‌باشد به عنوان مثال تأمین دلیل از خودرو تصادفی در آینده می‌تواند در دعوی مطالبه خسارت مورد استفاده قرار گیرد. ۵۸۸۷۸۳
شرط سوم راجع به شرح وضعیتی است که برای متقاضی تأمین دلیل پیش آمده یا در آینده ممکن است حادث شود و توضیحی از بیم و ظن او بر اینکه استفاده از دلایل اثبات آن وضعیت در آینده مقدور نمی‌باشد. ۵۸۸۷۸۵
مصادیق و نمونه‌ها
۱) شخصی ساختمانی را به مقاطعه داده، مقاطعه کار ملتزم شده‌است که اگر در مودت معینی بنا را تحویل ندهد مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، در تاریخ انقضای مدت ساختمان ناتمام است صاحب کر برای اینکه صورت وضعیت ساختمان را در آن ثبت و تأمین نماید درخواست تأمین دلیل (رجوع کارشناس و معاینه محل) می‌نماید و باید ضمن آن تصریح نماید که درخواست برای اثبات دعوای مطالبه وجه التزام تأخیر انجام تعهد می‌باشد. در این صورت دیگر مقاطعه کار نمی‌تواند در آینده مدعی تحویل ساختمان در موعد مقرر شود. ۵۸۸۷۸۳///588785
۲) شخصی اسبی خریده که بعد از آن متوجه می‌شود که اسب معیوب بوده و در زمان عقد عیب برای او مخفی مانده‌است، با درخواست تأمین دلیل دادگاه دامپزشکی را جهت ثبت و ضبط وضعیت بیماری اسب مشخص می‌نماید. تا در صورت تلف حیوان یا انکار فروشنده ادله برخلاف ادعای وی تهیه شده‌است. ۵۸۸۷۸۳//588785