ماده ۱۵۴ قانون آیین دادرسی مدنی
در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست کننده تأمین دلیل ممکن نباشد، درخواست تأمین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته وبه جریان گذاشته خواهدشد.
توضیح واژگان
تأمین دلیل: در قانون تأمین دلیل تعریف نشده‌است اما می‌توان گفت شیوه است برای حفاظت از حالات و وضعیت‌هایی که امکان تغییر آنها وجود داشته و درخواست کننده آن قصد دارد به منظور اثبات ادعای خویش در آینده به آن وضعیت، استناد نماید. به بیان دیگر تأمین دلیل به معنای در امنیت قراردادن ادله می‌باشد. ۲۸۰۹۴
این ماده در قانون سال ۱۲۹۰ مشابهی نداشته ۶۹۹۳۳۶ و در قانون سال ۱۳۱۸ در ماده ۳۲۱ ق.آ.د. م بیان شده بود. ۱۳۹۱۴۷
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
این ماده استثنایی بر ماده ۱۵۱ ق.آ.د. م است۳۱۲۰۸۴ که با توجه به ماده ۱۵۴ درخواست تأمین دلیل در صورت ناتوانی خواهان از تعیین طرف مقابل، بدون مشخص کردن خوانده قبول می‌شود، تشخیص ناتوانی در تعیین طرف مقابل توسط متقاضی درخواست تأمین دلیل با مرجع صالح بوده و (درخواست بدون تعیین طرف مقابل) در صورتی رد می‌شود که امکان تعیین طرف از مفاد درخواست یا پیوست‌های احتمالی آن قاب تشخیص باشد. ۳۳۵۵۱۵//335507 در هر حال لازم نیست متقاضی تأمین دلیل ثابت کند که تعیین طرف مقابل برای او ممکن نیست. ۱۱۷۶۹۴/۹۰۲۶۷۶/۳۱۲۰۸۱که البته خلاف این نظر هم وجود دارد. ۱۱۴۱۰۸
مصادیق و نمونه‌ها
۱)ممکن است خواهان نتواند طرف مقابل خود را مشخص کند مثلاً اتومبیل خواهان در کوچه پارک شده و شخص ناشناسی با آن تصادف کرده و موجب خسارت گردیده در اینصورت خواهان می‌خواهد از خسارت اتومبیل خود تأمین دلیل کرده تا در زمان پیدا کردن عامل ضرر، برای مطالبه به وی رجوع نماید. ۵۷۱۸۸۸ ۲) ممکن است ضرورتی برای تعیین طرف مقابل نباشد به عنوان مثال شخصی بدون اینکه ادعایی علیه شخص خاصی داشته باشد تصمیم می‌گیرد تصرفات خود را نسبت به یک خانه یا یک زمین یا یک مغازه را صورت مجلس کند .۱۱۴۱۰۶