ماده ۴۰۲ قانون آیین دادرسی مدنی

درصورت نقض رأی به علت نقص تحقیقات، دیوان عالی کشور مکلف است نواقص را به صورت یکجا و مشروح ذکر نماید.

توضیح واژگان

رسیدگی فرجامی :فرجام در لغت به معنی پایان، خاتمه و نهایت می‌باشد و رسیدگی دیوان عالی کشور را رسیدگی تمیزی یا فرجامی گویند. که به معنای رسیدگی نهایی است.

پیشینه

مشابه مفاد این ماده ذیل ماده ۵۸۰ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۲۹۰ و همچنین ماده ۵۷۶ قانون آیین دادرسی مدنی سال ۱۳۱۸ بیان شده بود. همچنین مشابه مفاد آن ذیل تبصره ماده ۲۳ قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب ۱۳۷۳ نیز پیش‌بینی شده بود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

منظور از دیوانعالی کشور در این ماده شعبه دیوانی است که پرونده فرجاممی در ان شعبه تحت رسیدگی می‌باشد. در صورتی که حکم دادگاه به علت نقص تحقیقات نقض شده باشد دیوان مکلف است نواقص را مشروح و به صورت یکجا اعلام نماید. چنانچه دیوان عالی کشور نقصی را بیان نکرده باشد اما دادگاه مرجوع الیه متوجه آن شود باید نقص را نیز برطرف سازد چرا که رسیدگی این دادگاه در ماهیت دعوا و همه جوانب آن می‌باشد. منظور از «رای» در این ماده حکم است زیرا نقض قرار به علت نقص تحقیقات موضوعیت ندارد.

انتقادات

کلمه رای در این ماده مبتنی بر سهو است و در معنای دقیق خود به کار برده نشده‌است، می‌بایست از واژه حکم استفاده می‌شد، زیرا رای در برگیرنده حکم و قرار است و در دیوان عالی کشور، هیچ‌گاه قرار به علت نقص تحقیقات نقض نمی‌شود.