ماده ۶۱۲ قانون مدنی

امین باید مال ودیعه را به طوری که مالک مقرر نموده حفظ کند و اگر ترتیبی تعیین نشده باشد آن را به طوری که نسبت به آن مال، متعارف است حفظ کند والا ضامن است.

توضیح واژگان

ودیعه: اخذ نایب برای مراقبت از مال را، ودیعه گویند.

پیشینه

به موجب ماده 720 قانون مدنی مصر، در ودیعه مجانی، ودیعه گیر باید همان دقت و توجهی را، که در محافظت از مال خویش اعمال می نماید؛ به کار بندد. بدون آنکه موظف باشد سعی و کوششی بیش از حد متعارف نماید. در ودیعه معوض نیز، مستودع باید سعی و تلاش یک انسان متعارف را، جهت حفاظت از مال امانی به کار بندد.

به موجب ماده 1928 قانون مدنی فرانسه، ممکن است طرفین تراضی نمایند که مستودع، مسئول هرگونه خطایی باشد؛ که منجر به ورود آسیب به مال می گردد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

تعهد ودیعه گیر، تعهدی به وسیله بوده؛ و درصورتی می توان او را، مسئول تلف مال دانست که تقصیر وی اثبات گردد. چراکه امین، بی نیاز از اثبات است.

اگر طرقی که توسط مودع، برای محافظت از مال موضوع ودیعه تعیین گردیده؛ جنبه ارشادی داشته؛ و قید تعهد نباشد؛ مستودع درصورت لزوم می تواند آن را تغییر دهد.

اموری را که مستودع، باید برای مراقبت از مال انجام دهد؛ بر مبنای تراضی و تعهدی که وی قبول نموده؛ تعیین می گردد.

اگر طرفین، تراضی نمایند که تعهد مستودع، تعهدی به نتیجه باشد؛ دراینصورت حتی قوه قاهره هم، نمی تواند رافع مسئولیت وی باشد.

مداخله مقنن در نحوه محافظت از مال موضوع ودیعه، بیشتر به جهت جبران ابهام قرارداد و عرف، و تکمیل آنها بوده؛ و فاقد جنبه امری است. مانند حکم ماده 618 قانون مدنی، که توافق برخلاف آن، امکانپذیر است.

مستودع ضامن تلف مال امانی نیست. مگر درمورد تعدی و تفریط.

سوابق فقهی

نحوه نگهداری از مال موضوع ودیعه را، عادت معمول و مألوف جامعه معین می نماید.

زمان و مکان نگهداری از مال مورد ودیعه را، عرف تعیین می کند. زیرا شارع، در این رابطه سکوت اختیار نموده است.

رویه های قضایی

به موجب دادنامه شماره 171 مورخه 1/4/1370 شعبه 17 دیوان عالی کشور، اگر مستودع، در محافظت از مالی که به وی سپرده شده؛ مرتکب تعدی و تفریط گردد؛ ضامن است.

به موجب دادنامه شماره 336 مورخه 25/4/1369شعبه 21 دیوان عالی کشور، باتوجه به اینکه خودرو، در ید خوانده امانت بوده؛ و وی در حفاظت از آن، حدود متعارف را رعایت ننموده؛ و مرتکب تفریط گردیده است؛ باید او را، ضامن جبران خسارات واردشده به مالک اتومبیل دانست.

مصادیق و نمونه ها

• ممکن است عرف، دلالت نماید که مستودع، می تواند برای محافظت از مال امانی، مبادرت به استخدام اجیر یا انباردار نماید.

• به دلالت عرف، خودرو باید در پارکینگ، اسب در اصطبل، و جواهرات در گاوصندوق، نگاه داشته شوند.