ماده ۱۰ قانون آیین دادرسی کیفری

بزه دیده شخصی است که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان می‌گردد و چنانچه تعقیب مرتکب را درخواست کند، «شاکی» و هر گاه جبران ضرر و زیان وارده را مطالبه کند، «مدعی خصوصی» نامیده می‌شود.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

در رابطه با متضرر از جرم میان اقامه دعوی کیفری و خصوصی تفاوت وجود دارد. تا زمانی که متضرر از جرم درخواست ضرر و زیان ناشی از جرم را نکرده‌است، شاکی خصوصی محسوب می‌شود و از زمانی که دادخواست ضرر و زیان به تبع شکایت کیفری بدهد، مدعی خصوصی محسوب می‌شود. در واقع میان شاکی خصوصی و متضرر از جرم از یک سو و بین شاکی خصوصی و مدعی خصوصی از طرف دیگر، رابطه عموم و خصوص مطلق وجود دارد. در نتیجه هر شاکی خصوصی متضرر از جرم است اما هر متضرر از جرم شاکی خصوصی نیست. در این باره تنها بزه دیده مستقیم یعنی کسی که مستقیماً از وقوع جرم صدمه دیده یا قائم مقام قانونی وی می‌توانند تقاضای تعقیب متهم را داشته باشند. هرچند گفته شده‌است برپایه مسئولیت اجتماعی، بزهدیده به بزه دیده مستقیم یا بستگان نزدیک وی منحصر نیست و هرکس را به نوعی از وقوع جرم لطمه دیده‌است، در بر می‌گیرد.گفتنی است در صورتی که جرمی به موجب یکی از عوامل موجهه جرم، وصف مجرمانه خود را از دست بدهد، مسئولیت مدنی هم منتفی می‌شود.

مواد مرتبط

ماده ۱۵ قانون مسئولیت مدنی